ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ- ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ

 ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ  ΑΓΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΣΗΜΕΡΟΝ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ…

 

ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ  ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ- ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ

 

           

             Με ιδανικό το  «Ευ Αγωνίζεσθαι»

 

Οι Ελληνες  είχον ως ιδανικό το «ευ αγωνίζεσθε» και αυτό υπηρετούσαν με τους Αγώνες. Γι’ αυτούς δεν είχε τόση  σημασία  η επίδοσις στο αγώνισμα όσο η νίκη. Βέβαια ως ένα βαθμό τούτο οφείλετο και στην απουσία κατάλληλων οργάνων μετρήσεως των επιδόσεων (χρονομέτρων,  βιντεοκαμερών και άλλων οργάνων ακριβείας ).  Παρότι τότε   διέθεταν  κλεψύδρες και μετροταινίες  με τις οποίες θα μπορούσαν να μετρούν   και να καταγράφουν τις επιτυχίες των αθλητών, όμως πουθενά δεν συναντούμε στα αρχαία κείμενα κάποια νύξη  για επιδόσεις, εκτός από περιγραφές για την   γενική σειρά κατάταξεως του αθλητού. Ορισμένες  περιγραφές για τα κατορθώματα των Ολυμπιονικών δείχνουν το θαυμασμό για το πρόσωπο του αθλητού , που ως ένα βαθμό ενέχουν και τον παράγοντα της υπερβολής σε ορισμένες περιπτώσεις.

[Η Νίκη

Η Νίκη ήτο τέκνον του Πάλλαντος, υιού του Αρκάδος Λυκάονος, και της Στυγός. Αλλά τέκνα τούτων ήσαν και το Κράτος, η Βία και ο Ζήλος. οι οποίοι ήλθαν σύμμαχοι του Διός κατά των Γιγάντων . Ο Ζεύς έστειλε ως γνωστόν το Κράτος και τη Βία να δέσουν τον Προμηθέα, για το έγκλημα του να κλέψει το πυρ του Διός(τη Γνώση) και να την παραδώσει αφιλοκερδώς  στους ανθρώπους. Η Νίκη δεν ήτο εκεί αναγκαία,  διότι ο  άνθρωπος-Προμηθεύς ήτο  νικημένος και αιχμάλωτος από τις ανώτερες εσωτερικές και εξωτερικές  του δυνάμεις  που τον περιορίζουν. Η Νίκη ανετράφη στην Αθήνα, καθόσον ήτο η αρχαιότερη πόλη στον κόσμο, και λόγω της ανατροφής της την έκαναν αθάνατη. Αυτή είναι έφορος κάθε νίκης. Πρώτοι στον κόσμο την Νίκη  τίμησαν οι Ελληνες και μάλιστα οι Αθηναίοι, που τις έκαναν και ιδιαίτερο  βωμό.

Από την Ελλάδα στην Ιταλία

 Επειτα οι Αρκάδες την μετέφεραν στην Ιταλία, όπου έκτισαν στην Ρώμη πολλούς ναούς προς τιμήν της. Την εζωγράφιζαν πρότερον άπτερον, έπειτα δε πτερωτήν και επι σφαίρας δια του ενός ποδός ισταμένη. Οι Αθηναίοι την είχαν αείποτε άπτερον, για να μην φεύγει από την Αθήνα. Το ίδιο και οι Ηλείοι , λόγω των Ολυμπιακών αγώνων. Στη μια χείρα εκράτει στέφανον εκ δάφνης και στην άλλην κλάδον φοίνικος. Συχνά την ζωγράφιζαν να πέφτει από τον Ουρανόν. Την έβαζαν και στις πρόωρες των πλοίων για να είναι νικηφόρα στις ναυμαχίες. Ητο  δε και μόνιμος συνοδός του Διός.  Οι Ρωμαίοι της είχαν άγαλμα ολόχρυσο στο ναό του Καπιτωλίνου Διός, βάρους 320 λίτρων. Αντίθετα, οι Αιγύπτιοι είχον σύμβολον  νίκης τον Αετόν,  που συνεχίζεται και ως σήμερον από τις αυτοκρατορίες(Ρώμη, Βυζάντιον, ΗΠΑ, αυτοκρατορική  Γερμανία κλπ)

 

Τα Αγωνίσματα των Ολυμπιάδων

 

Ααπο την πρώτη μέχρι την 145 η Ολυμπιάδα (776- 200 π. Χ) έχουμε τα εξής αγωνίσματα:  

·         Ολυμπιάδα 1 η    (776 π. Χ)   δρόμος ταχύτητος( αρχαία ονομασία “δρόμος”, ή    “στάδιον”)

n          14 η (724 π. Χ)    διπλός δρόμος ταχύτητος(“δίαυλος”)

n          15 η (720 π. Χ)    δρόμος αντοχής(“δόλιχος”)

                                     [=μακρός εξ ου και δολιχοκέφαλος] 

n         18  η (708 π. Χ)    πάλη και πένταθλον (“ πάλη”, “ πένταθλον”)

                                     [αποτελείτο από τα αγωνίσματα : δρόμος, άλμα, δίσκος, ακόντιον, πάλη]

n         23  η (668 π. Χ)    πυγμή(“πυγμαχία”)

                                     [πυγμαχία =boxing]

n         25 η  (680 π. Χ)    τέθριππον (“τέθριππον”)

                                     [= τεσσερις ίπποι= αρματοδρομία με τέσσερα άλογα]

n         33 η (648 π. Χ)     παγκράτιον + ιπποδρομία(“παγκράτιον”, “κέλης”) 

n         37 η  (632 π. Χ)    δρόμος ταχύτητος και πυγμαχία παίδων(“δρόμος”,                                     “πυγμή παίδων” ) 

n        38 η  (628 π. Χ)    πένταθλο παίδων(“πένταθλον παίδων”)

                                    [δεν επανελήφθη]

n        41 η  (613 π. Χ)     πυγμαχία παίδων(“πυγμή παίδων”)

                                        [ κατ’ άλλους την   60 η Ολυμπιάδα το 500 π. Χ]

·             46 η  (596 π Χ)    δρόμος ταχύτητος παίδων(“δρόμος παίδων”)

                                         [κατά Φιλόστρατον]

·             65 η  (520 π. Χ)    δρόμος ταχύτητος οπλιτών(“οπλίτης”)

·             70 η  (500 π. Χ)    αρματοδρομία με ημιόνους(“άμαξα απήνη”)

·             71 η  (496 π. Χ)    ιπποδρομία και τρέξιμο(“κάλπη”)

·             84 η  (444 π. Χ)    κατάργηση απήνης και κάλπης [δηλαδή αρματοδρομίες με ημιόνους και ιπποδρομία με τρέξιμο]

·             93 η  (408 π. Χ)    αρματοδρομία με δύο ίππους(‘συνωρίς”)[εννοεί άμαξα]

·             99 η (384 π. Χ)     αρματοδρομία με τέσσερα πουλάρια(“τέθριππον πωλικόν”)

·            131(;) η (256 π. Χ)  αρματοδρομία με δύο πουλάρια(“συνωρίς πώλων ”)

·            128 η     (268 π. Χ)  ιπποδρομία με πουλάρια(“πώλων κέλης”)

·            145 η     (200 π. Χ)  παγκράτιον παίδων(“ παγκράτιον παίδων”)

[Παυσανίας (“Ηλειακά” V), Φιλόστρατος (Γυμναστικός), Αφρικανό; (Κεστοί) και   Ευσέβιος(άλλος απο τον Ευσέβιο Καισαρείας)  ]

 

Το έτος 393 μ. Χ ο Θεοδόσιος ο Α! κατήργησε με διάταγμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες , κατά την διάρκεια της 293 ης Ολυμπιάδος μετά βίον 1168 ετών αρχής λαμβανομένης απο την ιστορική εποχή. Όμως αν υπολογίσουμε ότι η έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων ανάγεται στο 45.000 έτη Π. Ε , τότε ο θεσμός αυτός είναι όντως   από τους μακροβιότερους στον κόσμο .

 

Ορολογία Αγωνισμάτων

 

Απο την πληθώρα  της ορολογίας των αγωνισμάτων , που κατά την γνώμην του καθηγητού στο Μεταπτυχιακό Σεμινάριο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής κ. Ανδρέα Παναγόπουλου, προέδρου ΟΔΕΓ Αθηνών, θα μπορούσε να απαρτίσει ένα ολόκληρο λεξικό. Όμως  θα απομονώσουμε  είκοσι όρους -κλειδιά , με κριτήρια α/ την σημασία και β/ την δυσκολία.

[“Ελληνική διεθνής γλώσσα”, έτος 8,  τόμος Γ, τεύχος 4(32), Οκτωβρίου -Δεκεμβρίου 1007, σελίς 252-271, εκδόσεις Οργανισμός για την διεθνοποίηση της Ελληνικής γλώσσης]

Οι δέκα σημαντικότεροι όροι  είναι οι εξής:

 1/ Αγών, 2/ Εκκεχειρία, 3/ Ασυλία , 4/ Ελλανοδίκαι, 5/ Ημερομηνίαι. 6/ Εναγισμός, 7/ Κότινος , 8/ Θεωροί, 9/ Σπονδοφόροι, 10/ Εκατόμβη

Ενώ οι δέκα δυσκολώτεροι είναι οι εξής:

α/ Θωσυθιάς, β/ Εία, γ/ Δίσκος, δ/ Πρόρρησις, ε/ Αγένειος, στ/ Αμφιθαλής, ζ/ Σκανά, η/ Απειπείν, θ/ Νύσσα , ι/ Σπεισαμένους

 

 

Ας αρχίσουμε την αποκωδικογράφηση των πρώτων δέκα σημαντικώτερων όρων.

 

1/ Αγών

Είναι παράγωγο του άγω(=τελώ , οδηγώ, ασκώ) Απο την αρχαιότητα ως σήμερα οι Ελληνες βιώνουν αδιάκοπα τον αγώνα και την αγωνία. Αυτή αρχίζει απο τα πιό ασήμαντα πράγματα, λ. χ την άφιξη του λεωφορείου, ως τα πιό σπουδαία όπως λ. χ τις εσωτερικές συγκρούσεις, τους πολέμους, τις φοβερές γεωλογικές καταστροφές και τέλος τον θάνατο, που αποτελεί την τελευταία υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου. Η πεμπτουσία του Ελληνικού κόσμου , όπως των Ρωμαίων είναι η disciplina, των Εβραίων το Τορά(ο ιερός Νόμος) , των Ασιατών το Νιρβάνα, των Ελλήνων είναι ο Αγών. Δείχνει το “vis vitalis “, την ζωική ορμή, την εριστικότητα, την διχόνοια, των Ελλήνων όλων των εποχών, την αντίθεση των πάντων στο σύμπαν,  για να θυμηθούμε το  “Πόλεμος Πατήρ Πάντων” του Ηράκλειτου. Είναι μιά φυσική λειτουργία που έχει κληρονομηθεί απο τον Ελληνα, που τον κάνει να είναι ρευστός, πολυμήχανος, πολύτροπος, δημοκρατικός, αντιφατικός, διχαστικός αλλά και ενωτικός μέσα απο την διαφορετικότητα, τελικά όμως δημιουργικός. Είναι κατάρα   , αλλά ταυτοχρόνως και ευλογία της φυλής μας.  Με αυτά τα αγωνιστικά γονίδια επιζούμε , ενώ πολλοί σπουδαίοι λαοί του παρελθόντος έχουν εξαφανισθεί, διότι τους έλλειπε το αγωνιστικό πνεύμα.

Η προιστορία μας(“Ελληνική Αρχαιολογία” Αθανάσιος Σταγειρίτης, τόμοι 5, εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις) είναι η απαρρίθμηση κατά τρόπον αλληγορικό και μεταφορικό μέσα απο τους υπέροχους σε πλοκή μύθους, των αγώνων που βίωσε η φυλή μας. Αυτοί οι υπέροχοι αγώνες έχουν αποτυπωθεί στα Ελληνικά Γράμματα στην Τέχνη , στις παραδόσεις και  στην Θρησκεία, διότι οι πρώτοι αγωνιστές ήσαν οι ίδιοι οι θεοί του Ελληνικού Πανθέου. Τι άλλο να σημαίνει η Μυθολογία (βιωμένη προιστορία) της Γιγαντομαχίας και Τιτανομαχίας έργα που ενέπνευσαν τους καλλιτέχνες  να φτιάξουν τα μεγαλύτερα και ανεπανάληπτα δημιουργήματα στον κόσμο; Αλλά και στην σύγχρονη εποχή αν γυρίσουμε θα δούμε με έκπληξη τα έργα Ελλήνων της διασποράς, που ξεκίνησαν με μοναδικά εφόδια  το αγωνιστικό πνεύμα της φυλής μας και σήμερα διαπρέπουν στις νέες των πατρίδες.  Επομένως, δεν είναι χωρίς σημασία το γεγονός ότι οι τα πανελλήνια αθλήματα στην Ολυμπία, Νέμεια, Πύθια και Ισθμια , απεκλήθησαν “αγώνες”. Ομως απο το άγω βγαίνει και η “αγωγή” και το “άγημα” , που δηλώνει την διάπλαση του σώματος και της ψυχής των νέων, η οποία θα τους καταστήσει ικανούς  μαχητές για να προστατεύσουν την ελευθερία και την πατρώα γη. Αλλά και μέσω του λατινικού βγαίνει η λέξη  ago , εξ ού και η ατζέντα, δηλαδή τα πρακτέα, οι δουλειές που έχουμε να κάνουμε και τις σημειώνουμε στο ημερολόγιο. Οι Ελληνες λοιπόν όπου κι’ αν βρίσκονται δίνουν καθημερινά  σκληρόν αγώνα   για  επιβίωση, αλλά και για   διάκριση, για το χρήμα αλλά και για  το πνεύμα και την δόξα,  με σκοπό όχι να κατακτήσουν τον κόσμο, αλλά  να τον εκπολιτίσουν με ανώτερες πράξεις ευποιίας.

 

 

4/  Ελλανοδίκαι

 

Η ετυμολογία της λέξεως παράγεται απο το Ελλην (δωρικά α αντί η)  και δίκη, ήτοι κριτής, δικαστής  των Ελλήνων , διότι στην Ολυμπία συγκεντρώνοντο Ελληνες απο όλα τα μέρη του Ελληνικού κόσμου. Ηταν δηλαδή ένα σώμα αδέκαστων  και αντικειμενικών δικαστών που ασκούσαν   την διεύθυνση , την οργάνωση και την επιστασία  των αγώνων.  Αρχικά  ο αριθμός των Ελλανοδικών ήτο ένας, πολύ γρήγορα αυξήθηκε σε  2 μετά σε 9, 10,  και 12 μέλη. Μετά όμως το 384 π. Χ ήταν πάντοτε σταθερά 10 μέλη. Το  προνόμιο  αυτό της συγκροτήσεως του σώματος των Ελλανοδικών το είχαν ανέκαθεν μόνον οι Ηλείοι, οι οποίοι εθεωρούντο ως οι θεματοφύλακες των αγώνων. Οι Ελλανοδίκες εκλέγοντο με αυστηρώς αξιοκρατικά κριτήρια  με άμεσες και ειδικές εκλογές.  Εφόρουν  για να διακρίνονται ερυθρά ιμάτια  και έφερον στην κεφαλήν δάφνινα στεφάνια.  Ησαν οι μόνοι που παρακολουθούσαν τους αγώνες καθισμένοι σε  πέτρινα καθίσματα στο νότιο μέρος του σταδίου στο μέσον, ενώ όλοι οι θεατές εκάθοντο οκλαδόν. Είχαν στην διάθεση τους ένα  ειδικό σώμα “μαστιγοφόρων”  για την  αστυνόμευση του χώρου. Αυτούς τους αποκαλούσαν  “αλύτας” και  τον αρχηγόν τους “αλυτάρχην” ή “αλύταρχον” Στο “μέγα ετυμολόγιο” διαβάζουμε : « Ηλείοι …τους ραβδοφόρους ή μαστιγοφόρους παρά τοις άλλοις καλουμένους «αλύτας καλούσι» Το “αλύτης “ παράγεται εκ του αλύω(= περιπολώ, αστυνομεύω) και είναι διάφορον του αλίτης ή αλείτης(= θαλάσσιος ή θαλασσινός ), και του αλήτης= εκ του αλάομαι(= περιπλανώμαι , αλητεύω)

 

5/  Ιερομηνία  

 

Στην Σπάρτη είχαν  τα ιερομήνια = Κάρνεα. Αυτό παράγεται   απο το ιερός + μην(= μήνας ιερός, δηλαδή τις εορτές του μηνός) Τις ιερές ημέρες του μηνός  που ήσαν και θρησκευτικές εορτές  και στην διάρκεια των οποίων διεκόπτοντο οι εχθροπραξίες. Εξ αυτών βλέπουμε ότι δεν διεκόπτοντο οι εχθροπραξίες μόνον κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων αλλά και κατά την διάρκεια των θρησκευτικών εορτών, γεγονός που μαρτυρεί την βαθιά θρησκευτική πίστη των Ελλήνων . [Ησύχιος ,   Σουίδας,   Αρποκρατίων] Στον Θουκυδίδη (3, 56) φαίνεται ως η πιό αυστηρή  αργία και εορτή(“εν σπονδαίς και προσέτι ιερομηνία” ) και στον Πίνδαρο (Νεμ. 3, 2) “ιερομηνία (Νεμεάδι) Η Ολυμπιακή ιερομηνία συνέπιπτε με την εκκεχειρία και περιείχε και κάποιες ενδιάμεσες σπουδαίες θρησκευτικές γιορτές και τελετές, όπως λ. χ  τους εναγισμούς. Ιερομνήμονες δε ελέγοντο αυτοί που διατηρούσαν στην μνήμη των τα ιερά  και τις θρησκευτικές γιορτές, ήτο όμως και  ο τηρών τα αρχεία της πόλεως  εις το Αμφικτυωνικόν  Συνέδριον

 

6/  Εναγισμοί 

 

Εναγισμός ή εναγισμοί  προέρχεται  εκ του  ρήματος εν-αγίζω και είναι η

προσφορά δώρων στους νεκρούς ή στις σκιές τους, κατ’ αντίθεση προς το θύω  που  είναι   οι θυσίες  προς τους θεούς.    Συνήθως προσέφεραν μύρα , λιβάνι,  ή σμύρνα προς τιμήν των ηρώων  το βράδυ της 3 ης ημέρας των αγώνων της 13 ης του μηνός(= 28 ης Ιουλίου με την σημερινή χρονολόγηση)στην μεν Ολυμπία προς τιμήν του Πέλοπος, γενάρχη των Πελοποννησίων  και στην Ηλιδα δε προς τιμήν του Αχιλλέα . Ο συμβολισμός και η αντιστοιχία είναι ευεξήγητα. Στο πρόσωπο του Πέλοπος τιμούσαν τους Πελοποννησίους προγόνους  και τους Ηλείους, στο πρόσωπο δε του Αχιλλέως τους Πανέλληνες και την ανδρεία. Θυσίες στον Ολύμπιο Δία προσέφεραν την 3 η ημέρα απο της ενάρξεως και την επαύριον απο της λήξεως των πενθημέρων αγώνων, δηλαδή την 13 ην και την 16 ημέρα του σεληνιακού μήνα(ήτοι περί τα τέλη Ιουλίου με  αρχές Αυγούστου)

 Το συνοπτικό πρόγραμμα των αγώνων στις περιόδους ακμής ήτο το εξής :

  Οι κυρίως αγώνες  διαρκούσαν πέντε ημέρες( δηλαδή απο την 11 ην μέχρι την 15 ην  του μηνός) ως εξής :

 

1. Την πρώτη ημέρα (= 11 η )  Αγών σαλπιγκτών και κηρύκων

 

2. Την δευτέρα ημέρα(=12 η) Αγώνες παίδων (όλων των ειδών)

 

3.  Την τρίτη  ημέρα (=13η ) Ιππικοί Αγώνες , Πένταθλον - Εναγισμός των δύο ηρώων Πέλοπος και Αχιλλέως

4. Την τετάρτη ημέρα(=14 η) (Πανσέληνος , Ιερομηνία)  Εκατόμβη Ηλείων, Δείπνον των αρχών στο Πρυτανείο

5. Την πέμπτη ημέρα(15 η) Δρόμος, Δίαυλος, Δόλιχος, Πάλη, Πυγμή, Παγκράτιον , Οπλίτης.

6. Την έκτη ημέρα ( 16 η) γινόταν στεφάνωμα των νικητών στο ναό του Διός και το βράδυ δείπνο των Ολυμπιονικών στο Πρυτανείο. Στο σημείο αυτό τελείωναν οι αγώνες και οι αθλητές και θεατές αναχωρούσαν την επομένη για τις πατρίδες τους.

 

 

 

 

7/  Ο Ιερός Κότινος

    
Ο Ιερός Κότινος των Ολυμπιακών αγώνων είναι ένας κύκλος / στέφανος από κλαδί ελαίας της Ιεράς Άλτιος, η οποία ευρίσκεται πίσω απο τόν Ναό του Ολυμπίου Διός. Το ιερό δένδρο προήλθε από την Ακρόπολη των Αθηνών. Ο στέφανος συμβολίζει τον Ζωδιακό Κύκλο και το κλαδί της ελαίας, δένδρο αειθαλές, την αιωνιότητα της αθανασίας.    Ο Κότινος των Ολυμπιακών Αγώνων συμβολίζει το στεφάνι του Ζωδιακού Κύκλου. Η στεφανωμένη κεφαλή του αθλητού με τον Ιερό Κότινο είναι η εικόνα του Ζωδιακού Κύκλου, που έχει στο κέντρο της τον Hλιο / Νού.  Η στεφανωμένη κεφαλή του αθλητού είναι ο Κεντρικός ήλιος της Ψυχής,
η Ηλιοκεντρική Ιδέα στην απόλυτο έκφρασί της

Το έπαθλο των αγώνων δεν ήτο τότε χρηματικόν, αλλά ένας  απλός κότινος(στεφάνι), εξ ού και οι Ολυμπιακοί αγώνες εκαλούντο στεφανίται. Περιττόν να επαναλάβουμε ότι στην αρχαιότητα οι αθλητές ήσαν ερασιτέχνες και όχι επαγγελματίες που είναι σήμερον. Αυτό σημαίνει ότι παράλληλα προς  τις λοιπές τους ασχολίες ασκούντο για την συμμετοχή τους στους Ολυμπιακούς. Το στεφάνι ή κότινος ήτο απο κλαδιά αγριελιάς πλεγμένα με ξανθό βόστρυχο απο τα μαλλιά νέου. Τα κλαδιά εκόπτοντο αποκλειστικά απο την Ιερή Ελιά , που ήτο φυτεμένη στον οπισθόδρομο του ναού του Ολυμπίου Διός και τον έκοβε με χρυσό μαχαίρι ένας αμφιθαλής παις, δηλαδή ένα  αγόρι που ζούσαν και οι δύο του γονείς.    Η λέξη κότινος προέρχεται απο τον κότον που σημαίνει θάρρος, δηλαδή οργή, ανταγωνισμό. Ακόμη ο λαός μας διατηρεί τον αρχαικό τύπο σε μιά λαική έκφραση “αν σου κοτάει”(= αν τολμάς  )  ή την “αποκοτιά“(= στο απονενοημένο τόλμημα) Ο Ησίοδος (“Εργα και Ημέραι “ , 25-26, εκδόσεις Κάκτος) γράφει “ και κεραμεύς κεραμεί κοτέει και τέκτονι τέκτων και πτωχός πτωχώ φθονέει και αοιδός αοιδώ”

 [Το Ιερό των Καλλιστεφάνων Νυμφών

Καλλιστέφανοι , εκαλούντο  οι στέφανοι εκ της ρηθείσης Κοτίνου καλλιστεφάνου. Αυτή ήτο στην Ολυμπία  και από τους κλώνους της έφτιαχναν τα στεφάνια –ως προελέχθη- με τα οποία στεφάνωναν τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Πλησίον δε αυτής ήτο το Ιερόν των Νυμφών Καλλιστεφάνων]

 

8/ Θεωρός

 

Η λέξη προέρχεται απο το θεάομαι -ώμαι , (είμαι   θεατής) και έχει διττή σημασία. Η μία του θεατή σε θέατρο, και η άλλη προέρχεται απο την θέαν που έχει την σημασία του επισήμου απεσταλμένου σε αγώνες και εορτές . Στην Αθήνα η αρχιθεωρία ήτο μία απο τις εγκύκλιες λεγόμενες λειτουργίες(= φορολογίες) μαζί με την χορηγία, την εστίαση και την γυμνασιαρχία. Με την πρώτη σημασία του θεατή ο θεωρός λεγόταν δωρικά και θεαρός και θεωρητής, ειδικώς δε στο θέατρο και στους αγώνες ήτο το αντίθετο του αγωνιστή( εξ ου και πρωταγωνιστής) , με την έννοια του ηθοποιού και του αθλητή  αντίστοιχα. Τους Ολυμπιακούς και τους άλλους αγώνες των Ελλήνων επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν μόνον Ελληνες άνδρες ελεύθεροι (όχι σκλάβοι)  Οι έγγαμες γυναίκες και ίσως και οι άγαμες , με μοναδική εξαίρεση την ιέρεια της θεάς Δήμητρας της επωνομαζομένης και Χαμύνης(= χθονίας) απαγορευόταν με θανατική ποινή να εισέλθουν στην ιεράν Αλτιν.  Μοναδική περίπτωση στα χρονικά του χιλιόχρονου θεσμού είναι η περίπτωση της Καλλιπάτειρας  που την τραγούδησαν πολλοί, μεταξύ δε αυτών και ο Λορέντζος Μαβίλης. Η Καλλιπάτειρα ήτο κόρη του Ολυμπιονίκη Διαγόρα και μητέρα Ολυμπιονικών , που εισήλθε μεταμφιεσμένη σε αθλητή στο χώρο της Αλτεως για να παρακολουθήσει τον αγώνα των υιών της.

 

9/ Σπονδοφόροι

 

Η λέξη παράγεται απο το σπονδαί και φόρος (εκ του φέρω) που σημαίνει κατά λέξη τον φέροντα ειρήνη.  Αρα η λέξη έχει να κάνει με την ιεράν εκκεχειρία και τους θεωρούς , δηλαδή τους απεσταλμένους, όπως φαίνεται καθαρά σε επιγραφή της Ολυμπίας.  Στον Πίνδαρο ο όρος συμπίπτει και με τους κήρυκες που ανήγγελλαν και επισήμως την έναρξη των εκκεχειρίας βάσει ωρών (=ημερομηνιών)  Η σχετική επιγραφή γράφει: “Κήρυκες ωρών , σπονδοφόροι Κρονίδα Ζηνός Αλείοι(= Ηλείοι)  ήτοι, κήρυκες της έναρξης της ιεράς εκεχειρίας, που ήσαν αγγελειαφόροι της ειρήνης, σπονδοφόροι του Κρονίδη Δία (Ισθμ. 2.23)

 

10/ Εκατόμβη

 

Η  ετυμολογία της λέξεως σημαίνει εκατό βόδια, δηλαδή θυσία εκατό βοδιών.

Αργότερα χρησιμοποιήθηκε μεταφορικώς με την σημασία της μεγάλης δημόσιας θυσίας ή της ηρωικής αιματοχυσίας, έστω κι’ αν τα σφάγια δεν ήσαν ούτε εκατόν ή και ακόμη και βόδια, αλλά άλλο είδος ζώων.  Στην συγκεκριμένη όμως περίπτωση πρόκειται για την εκατόμβη των Ηλείων που προσφερόταν θυσία στον Ολύμπιο Δία την 3 η ημέρα (=14 η του σεληνιακού μήνα, ο οποίος μήνας στην μεν Ολυμπία ονομαζόταν Απολλώνειος   στην δε Αθήνα Βοηβοδρομιών).

Το πρωί γινόταν πανηγυρική πομπή με την συμμετοχή των αρχόντων της Ηλιδος, των Ελλανοδικών , των αθλητών και θεωρών όλων των πόλεων.  Η πομπή ξεκινούσε απο το Πρυτανείο και έφθανε στον μεγάλο βωμό του Διός.

 

     Εκατόμβη, η αρχαιότερη λέξη στον κόσμο

 

Στην πρώτη κρηπίδα του βωμού, που λεγόταν πρόθυση , θυσιάζονταν εκατό ταύροι ( ακριβώς εκατό) και μόνον οι μηροί τους καίγονταν σε φωτιά απο ξύλα λεύκης, που ήταν αναμμένη στην κορυφή του βωμού.  Καμμιά Δυτική γλώσσα , απ’ αυτές που ονομάζονται Ινδοευρωπαικές και που   έπρεπε ορθότερα να λέγονται     Ελληνο-σανσκριτικές (=Ελληνοκρητικές), δεν αποπειράθηκε ποτέ να μεταφράσει την εκατόμβη. Παντού την διατηρούν μεταγραμματισμένη( αγγλιστί hecatomb) ή μεταχαρακτηρισμένη. Ομως   αυτή αποτελεί την αρχαιότερη λέξη διότι έχει να κάνει με τις θυσίες προς τους θεούς και η ρίζα της οδηγεί στην Ελλάδα και μόνον και όχι στην φανταστική Ινδοευρωπαική  ενδοχώρα. Μια ακόμη τρανή απόδειξη που μαρτυρεί ότι η μήτρα όλων των γλωσσών της Ινδοευρωπαικής ομοταξίας είναι η Ελληνική, γι’ αυτό θα έπρεπε να λέγεται Ελληνοκρητική γλωσσική ομοταξία

 

 

Οι  δέκα δυσκολότεροι όροι των Ολυμπιακών αγώνων είναι οι εξής :

 

α/ Θωσυθιάς

 

Η ετυμολογία της λέξεως είναι απο το θεός + θυσία με αντιμετάθεση του γράμματος σ  και θ . Κανονικά έπρεπε να λέγεται θεοθυσία. Πρόκειται για την 8 η νουμηνία(= νέαν μήνην= αρχή σεληνιακού μήνα) , που ήτο η  2 α ή

3 η πανσέληνος μετά το θερινό ηλιοστάσιο. Τον 8 ον σεληνιακό μήνα  οι Ηλείοι ονόμαζαν Απολλώνειον ή Παρθένειον, ( Βοηβοδρομιώνα  των  Αθηναίων), και διαρκούσε απο τα μέσα Ιουλίου μέχρι τα μέσα Αυγούστου. Η Σωθυσιάς λοιπόν νουμηνία ήταν η αρχή του Απολλωνείου μηνός των Ηλείων.

 

β/ Εία.

 

Είναι προστακτική του εάω-ώ(= αφήνω) και αποτελεί  ενθουσιώδη ιαχή, σαν πολεμική κραυγή στην αρχή τ ων συναντήσεων του παγκρατίου αγωνίσματος. Εδώ πρόκειται για  το παρακελευσματικό επιφώνημα = εμπρός. Να σημειωθεί ότι την ίδια ιαχή χρησιμοποιούν και οι Ιάπωνες, Κινέζοι και άλλοι λαοί της Απω Ανατολής στο Κουν-Φού, Σιάτσου, Ζίου-Ζίτσου, Καράτε ( παραφθορά   από το αρχαίο παγκράτιο) κλπ Το «εία» αυτό στα λατινικά έγινε eia  aja   και οι ναυτικοί μας το λένε σαν πρόσταγμα “εγιά” , καθώς και στα τραγούδια τους εγια-μόλα, εγια- λέσα, δηλαδή απόλυσε , λύσε, χαλάρωσε. Το δε λέσα  παράγεται  απο το λύω=λύνω εξ ού και λάσκα.

 

γ/ Δίσκος

Δίσκος είναι το όργανο της δισκοβολίας αλλά και το αγώνισμα της ρίψεως του δίσκου. Παράγεται απο το “δικείν” απαρέμφατον του έδικον, αορίστου που χρησιμποιούν ο Πίνδαρος και οι τραγικοί , ενός αχρήστου ενεστώτος που σημαίνει βάλλω , ρίπτω.  Και όπως το “λέσχη” προέρχεται απο το “λέγω” έτσι και ο “δίσκος” απο το “δικείν”. Στο απόσπασμα 490 του Αριστοτέλους διαβάζουμε ότι “ο δίσκος εγράφη τοις Ελλανοδίκαις , καθ’ ον έδει τα Ολύμπια άγειν”. Πρόκειται για τον δίσκο του Ιφίτου που ε ίχε προλάβει να τον δει ο Παυσανίας στο Ηραίον περί το 200 μ. Χ, πριν τον καταστρέψουν οι Χριστιανοί κατά τους διωγμούς των Αρχαίων Ελλήνων και την μεγάλη καταστροφή του Ελληνικού Πολιτισμού.

 

δ/ Πρόρρησις

 

Ο όρος προέρχεται απο την πρόθεση προ + ρήσις και επί λέξει σημαίνει προαναγγελία, εκ των προτέρων ανακοίνωση. Εν προκειμένω   σημαίνει δημόσια ανακοίνωση για δίκη  περί φόνου, ώστε να αποκλείονται απο τους αγώνες όχι μόνον οι αποδεδειγμένα ανδροφόνοι, αλλά και οι ύποπτοι ανθρωποκτονίας, όπως γινόταν και με τα Ελευσίνια μυστήρια. Κι’ αυτό γιατί ο φόνος δεν ήτο τόσο ποινικό αδίκημα όσο θρησκευτικό ανοσιούργημα σ’ όλη την Ελλάδα. Τούτο σημαίνει ότι ο φονιάς ήτο απόβλητος απο την πόλη, και με το μέτρον αυτό της ανακοινώσεως επροστατεύετο  ο θεσμός απο τους εν εξορία διατελούντες   κακούργους να μην   συμμετάσχουν στους αγώνες. Το μέτρον ήτο προληπτικόν , επειδή ο φονιάς , όπως κάθε κακούργος , αν του δοθεί ευκαιρία θα ξανακακουργήσει και επειδή δεν ήθελαν Ολυμπιονίκες κακούργους τους απέκλειαν προκαταβολικώς, ώστε “μηδέν ες τον Ολυμπιακόν αγώνα έσεσθαι παρ’ αυτών κακούργημα” . Αυτό το νόημα είχε και ο όρκος  που έδιναν οι αθλητές και οι κριτές μπροστά στον ανδριάντα του   Ορκίου Διός, που βρισκόταν  στο Βουλευτήριο.  Η θέση του Ορκίου Διός εμπρός στο Βουλευτήριο έχει συμβολική αξία και εκφράζει το βαθύ θρησκευτικό και δημοκρατικό αίσθημα των Ελλήνων . Στο  χώρο  του Βουλευτήριο  ήτο η έδρα της Βουλής των Ηλείων , ίσως και των Ελλανοδικών καθώς επίσης και ο χώρος όπου εφυλάσσοντο τα αρχεία των νικητών και εκδικάζοντο οι ενστάσεις,  τα παραπτώματα και οι παραβιάσεις των κανόνων των αγώνων. Ο Παυσανίας ( V.24. 9) λέγει ότι «Μπροστά στα πόδια του Ορκίου Διός υπάρχει   μικρή χάλκινη πλάκα με ελεγειακή επιγραφή, η οποία έχει σκοπό να εμπνεύσει φόβο στους επιόρκους».

 

ε/ Αγένειος

 

Είναι το παιδί που δεν έχει ακόμη βγάλει γένια, αυτό που σήμερα   λέμε αμούστακο.

 

στ/ Αμφιθαλής

 

Αυτό που θάλει και από τις δύο πλευρές, δηλαδή το παιδί που ζουν αμφότεροι οι γονείς του . Ενα τέτοιο παιδί έκοβε τους κλάδους της αγριελιάς που προορίζοντο για τον κότινο της νίκης.

 

ζ/ Σκανά

 

Στην δωρική διάλεκτο σημαίνει σκηνή. Τότε οι θεατές και οι αθλητές των Ολυμπιακών αγώνων διέμενον σε σκηνές και όχι σε υπερπολυτελή ενδιαιτήματα . Τούτο  έρχεται σε  αντίθεση  με τη σημερινή τριφυλότητα,  χλιδή  και πολυτέλεια  των αθλητικών εγκαταστάσεων και τη  σπατάλη  των πόρων για να στηθεί η  Ολυμπιακή  παράσταση των 15 περίπου ημερών. Με την λιτότητα, την απλότητα και το μέτρον, οι αρχαίοι Ελληνες μπορούσαν να φιλοσοφούν και να  εμβαθύνουν  στην ουσία των πραγμάτων, εν αντιθέσει με τις ακρότητες της σημερινής εποχής, που δείχνουν ξηπασιά, μαλθακότητα , ματαιοδοξία  και  κενότητα   πνεύματος.  Οι Ελληνες τότε “φιλοκαλούσαν μετ’ ευτελείας”, επιβάλλοντες στους ιερείς της Αλτεως να μην επιτρέπουν  στους  πανηγυριστές να στήνουν σκηνές στον χώρο της Αλτεως, μεγαλύτερες των τριάντα τετραγωνικών ποδών, ούτε κρεβάτια “ούτε αργυρώματα πλείονος αξίας δραχμάν τριακοσίαν” . Αν ζούσαν οι αρχαίοι Ελληνες σήμερον και έβλεπαν τους  σύγχρονους  Ολυμπιακούς αγώνες, και την δραχμή να έχει γίνει Ευρώ, είναι βέβαιον ότι θα τους χαρακτήριζαν Ανατολικό  πανηγύρι και παζάρι  και   μεγίστη Υβρι προς τους Θεούς.  Προπαντός θα τους έθλιβε  η έλλειψη του ‘μέτρου’ και η εκμετάλλευση του θεσμού  των αγώνων προς χάριν του  κέρδους 

 

η/ Απειπείν

 

Είναι αόριστος του ρήματος απείπον και το απαρέμφατον απειπείν= αρνούμαι, αποκάμνω, εξαντλούμαι ,εγκαταλείπω,  απαγορεύω. Εδώ σημαίνει  αναγνωρίζω την ήττα μου και παραδίδομαι. Το παγκράτιον ήτο πολύ σκληρό και επικίνδυνο αγώνισμα, διότι ήτο μείγμα  ατελούς πάλης και ατελούς πυγμής. Θεωρείτο   δε πολύ τιμητικό για το πνεύμα του Ολυμπισμού και την ευγενή άμιλλα των αρχαίων Ελλήνων ότι είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις θανατηφόρων ή σοβαρών ατυχημάτων ή βιαιοτήτων . Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Αρραχίωνος απο την Φυγαλεία, που όταν ο αντίπαλος του τον είχε καθηλώσει με γερή λαβή και του έσφιγγε το λαιμό, κοίταξε τον προπονητή του για να τον συμβουλευθεί τι να κάνει , κι’ αυτός του φώναξε “καλόν εντάφιον το εν Ολυμπία μη απειπείν(δηλαδή είναι ο πιό ένδοξος θάνατος το να πεθάνει κανείς αγωνιζόμενος στους Ολυμπιακούς αγώνες και να μην παραδοθεί) Τότε ο Αρραχίων έσπασε ένα δάχτυλο του ποδιού  του αντιπάλου του για να τον αναγκάσει  να χαλαρώσει τη λαβή και αυτός  παρητήθη την ώρα ακριβώς που ο Αρραχίων εξέπνεε. Ετσι ο κότινος της νίκης απενεμήθη στο νεκρό Φυγαλιέα, κατά μοναδική εξαίρεση για πρώτη και τελευταία φορά σε νεκρό.

 

θ/ Νύσσα

 

Είναι ουσιαστικό και παράγεται απο το ρήμα νύσσω ή νύττω, δηλαδή “σκουντάω “ κάνω νυγμό, κτυπώ, κεντώ. Στην ορολογία των Ολυμπιακών αγώνων- ιδιαίτερα του ιπποδρόμου -νύσσα ήτο το όνομα των δύο στύλων. Η μία νύσσα  της αφετηρίας είναι συνώνυμη της βαλβίδος αφέσεως, η δε άλλη του όρου καμπτήρ, ήτοι σημείον στροφής.  Στα σημεία αυτά στροφής των αλόγων στις ιπποδρομίες και αρματοδρομίες του κέλητος και της κάλπης, οι ίπποι χτυπούσαν δυνατότερα με τα πόδια τους και τρυπούσαν το έδαφος , προκειμένου να κρατήσουν την ισορροπία  τους. Στην Ασπίδα Ηρακλέους του Ησιόδου(62) υπάρχει η ωραία και διαφωτιστική έκφραση του όρου “χθόνα νύσσειν χηλήσι”(τύπτειν την γην δια των οπλών)

 

κ/ Θεός

 

Θεός καλείται το Ον το κατέχον ιδιότητες υπερφυσικές. Η ιδιότης του θεού δεν αποδίδεται εις πάντα τα υπό των Ελλήνων θεωρούμενα υπερφυσικά όντα, αλλά μόνον στα ανώτερα, στα δε λοιπά η ιδιότης του ημίθεου και ήρωος.  Η λέξη “θεός” αποδεικνύει ότι η Ελληνική γλώσσα είναι αρχαιότερη απο κάθε άλλη αρχαία γλώσσα στον κόσμο.  Κατά τον Πλάτωνα (“Κρατύλος” 397 c, εκδόσεις Κάκτος) προέρχεται απο το ρήμα θέω = τρέχω, κινούμαι. Κι’ αυτό γιατί οι πρώτοι φυσικοί θεοί , δηλαδή ο Ηλιος , η Σελήνη και οι πλανήτες , φαίνονται σαν να τρέχουν διαρκώς στον ουρανό. Επομένως,  κατά τον Πλάτωνα ο θεός προέρχεται απο το θέειν= σπεύδω δρομαίως προς κάποιον που φωνάζει.  Θα την  συναντήσουμε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης παραφθαρμένη μεν αλλά   ευδιάκριτα ενδεικτική  της κοινής ρίζας της.  Στα Σανσκριτικά(αρχαία Κρητικά) deva   , στα Αιγυπτιακά Θευς στα Λατινικά Deus= Δίας=Θεός  , στα Εβραικά  Σίων=Θείον=Θεός, στα Ιαπωνικά Dhvos=Δίας=Θεός,  στα Λιθουανικά Dvesti=Δίας=Θεός,  στα Λετονικά Duesele=Δίας = Θεός, στα Γαλλικά Dieu= Δίας=Θεός , στα Αρμενικά Dikh=Δίας στα Σανσκριτικά(αρχαία Κρητικά) ο θεός καλείται  Dhis=Δίας, κ.ο.κ. Επομένως διαπιστώνουμε ότι  σε όλο το φάσμα των γλωσσών της Ινδοευρωπαικής ομοταξίας (=αρχααικής Ελληνικής) η λέξη θεός ή Ζευς-Δίας είναι Ελληνική. Οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι δεν είναι τυχαία η   γραφή της λέξεως θεός με τέσσαρα γράμματα σε όλες σχεδόν τις γλώσσες. Αλλά και η λέξη αναπνοή,  έχει κοινή Ελληνική ρίζα σε όλες σχεδόν τις αρχαίες γλώσσες που προέρχονται απο την λέξη Δίας. Εις τους Ελληνες , παρά το φιλοσοφικό και δημοκρατικό τους πνεύμα, η θρησκεία  διεπότιζε τον οικογενειακό, αστικόν και τον δημόσιον βίον. Ο οίκος  των είχε την ιεράν  εστία και τον βωμόν . Σε όλες τις εκδηλώσεις και συμβάσεις του βίου τους (ειρήνη, πόλεμο, αγώνες, σπορά, συνελεύσεις του δήμου, θέατρο κλπ) επεκαλούντο το θείον και τούτο είχεν απαραίτητη συμμετοχή  σε σοβαρές εκδηλώσεις του ιδιωτικού και δημόσιου βίου. Επίσης στους θεούς του Ολύμπου προσέφερον       για να έχουν την εύνοια τους τα πρώτα(πρωτόλεια) προιόντα τους Το θρήσκευμα, οι ναοί και οι τελετές  ήταν μέρος της Πολιτείας. Οι ιερείς εκλέγοντο απο παλαιούς ιερατικούς οίκους , και ασκούσαν μόνον θρησκευτικά καθήκοντα υπο την επίβλεψη των πολιτικών αρχών. Επομένως, δεν μπορούσαν να λείψουν οι θυσίες  προς   τον Ολύμπιο Δία , στους Ολυμπιακούς αγώνες , αυτές δε ετελούντο δις, την τρίτη ημέρα απο της ενάρξεως και την επαύριον απο της λήξεως των πενθημέρων αγώνων, δηλαδή την 13 ην και την 16 ημέρα του σεληνιακού μήνα(ήτοι περί τα τέλη Ιουλίου αρχές Αυγούστου)  Επίσης μπροστά στο ναό του Ολυμπίου Διός εγένετο το στεφάνωμα των Ολυμπιονικών.

 

Θρυλικοί Ολυμπιονίκες

 

 Οι Ολυμπιακοί αγώνες κράτησαν περισσότερο  από δώδεκα αιώνες και μέσα σ’ αυτά τα χρόνια που ανά τέσσερα  συγκροτούσαν την Ολυμπιάδα, πέρασαν διάσημοι αθλητές σταδιοδρόμοι, δολιχοδρόμοι, παγκρατιστές, παλαιστές, πυγμάχοι, πενταθλητές, αρματοδρόμοι   κ. α   που συγκλόνισαν το πανελλήνιο. Θρυλικές μορφές ήσαν οι :

 

1/  Θεαγένης ο Θάσιος(παγκρατιστής)

 

 Εχει γραφεί σε άλλο κεφάλαιο η ιστορία του αγάλματος του Θεαγένη που το έριξαν οι Θάσιοι στη θάλασσα και τότε ξέσπασε λιμός και μόνον όταν  το αλίευσαν οι ψαράδες και το έστησαν σταμάτησε αυτός. Το μόνο που θα αναφέρω εδώ είναι ότι αυτός ήτο τόσο δυνατός από  μικρός , ώστε σήκωσε από την βάση το άγαλμα  ενός θεού που βρισκόταν στην πλατεία της Θάσου, από όπου κατήγετο. Η ασέβεια του αυτή ετιμωρείτο δια της ποινής του θανάτου. Οι συμπολίτες του λίαν επιεικώς, τον υποχρέωσαν να  ξαναφέρει το αρπαγέν άγαλμα στη θέση του. Είχε κερδίσει συνολικά 1400 στεφάνια. Το άγαλμα του Θεαγένη στην Ολυμπία ήτο στην Αλτη δίπλα στα αγάλματα των Μακεδόνων βασιλέων, Φιλίππου και Αλεξάνδρου, του Σελεύκου,  του Αντιγόνου πατέρα του Δημητρίου του πολιορκητή.  Ο Θεαγένης είχε άγαλμα και στην πατρίδα του  Θάσο.

 

2/ Λεωνίδας ο Ρόδιος (δρομεύς)

 

Τα κατορθώματα του Λεωνίδα είναι τόσο μεγάλα που  μοιάζουν   φανταστικά, γι’ αυτό τον έκαναν τρισόλβιο. Αυτός σε τέσσαρες Ολυμπιάδες στη σειρά κατέκτησε από τρεις πρώτες νίκες στο στάδιο , στον δίαυλο και στον οπλίτη.  Τέτοιον άθλο δεν πραγματοποίησε κανείς ως τώρα. Η πρώτη του νίκη έγινε στην 154 η Ολυμπιάδα(164 π. Χ) και η τελευταία την 156 η Ολυμπιάδα(156 π. Χ) σε ηλικία 36 ετών, κερδίζοντας συνολικά 12 Ολυμπιακά στεφάνια.

 

3/ Μίλων ο Κροτωνιάτης (Παλαιστής)

 

Ητο ένας   αθλητής με μυθική δύναμη  που νίκησε για πρώτη φορά στην πάλη παίδων κι’ άλλες πέντε φορές ανακηρύχθηκε νικητής στην πάλη ανδρών. Επτά φορές νικητής στα Πύθια, εννιά στα Νέμεα  και δέκα στα  Ισθμια. Το καταπληκτικό του κατόρθωμα ήτο ότι σήκωσε δαμάλι (νεαρό βόδι) τεσσάρων ετών και έφερε  τούτο  ολόγυρα στο γήπεδο πριν το απιθώσει μπροστά τον ιερέα του Διός. Μετά ταύτα, επειδή ήτο και παροιμιώδης πολυφαγάς, το έκοψε κομμάτια και το έφαγε μόνος του. Κάποτε έβαλαν στοίχημα στην Αίγινα ποιός θα πιεί το περισσότερο κρασί με μιάς και ο Μίλων ήπιε 3 χόες(κανάτες) , δηλαδή σημερινά 9 λίτρα. Σε διαμάχη με τους Συβαρίτες φόρεσε στο κεφάλι  το στεφάνι του Ολυμπιονίκη και  στο σώμα   δέρμα λιονταριού και μπήκε μπροστά στους συντοπίτες του ,  τρέποντας  σε άτακτη φυγή τους Συβαρίτες. Τότε βέβαια υπήρχαν ακόμη λέοντες στην Κάτω Ιταλία. Κάποτε κράτησε τον κεντρικό στύλο σε καταρρέουσα αίθουσα και έσωσε τους θαμώνες Πυθαγορείους και μετά έφυγε κι’ αυτός πριν καταρρεύσει η στέγη. Τελικά, ο άνθρωπος με την υπεράνθρωπη δύναμη νικήθηκε από τον συμπατριώτη του Τιμασίθεο όταν πήγε στην Ολυμπία την εβδόμη φορά σε ηλικία 39-40 ετών. Μετά την νίκη του Τιμασιθέου το πλήθος, αλλά και αυτός ο Τιμασίθεος επευφημούσαν τον Μίλωνα. Λέγεται ότι το πελώριο άγαλμα που του στήσανε στην Ολυμπία το σήκωσε ο ίδιος και το απίθωσε στη βάση του. Όμως η μοίρα του επεφύλαξε   φρικτό θάνατο , όταν πιάσθηκε από έναν κορμό δένρου που πήγε να  ανοίξει. Εκεί στην ερημιά τον έφαγαν τα θηρία.

[Η Πάλη

Η πάλη ήτο αρχαιότατο αγώνισμα, κι’ αυτό φαίνεται από τον μύθο της Μαίας με τον Ερωτα. Λέγουν ότι η Μαία ήτο παθολογική κλέπτρα και ποτέ τα βράδια δεν έμεινε σπίτι της διότι γύριζε και έκλεβε παντού, ως και στον άδη ακόμη. Κάποτε εκάλεσε τον Ερωτα σε πάλη και τον ενίκησε δολίως και περιέργως, πεδικλώσας αυτόν. Οι Θεοί που παρακολουθούσαν την πάλη επεφήμουν,  η δε Αφροδίτη τον ενηγκαλίζετο με μεγάλην ηδονήν. Και τότε έκλεψε τον Κεστόν ) εκ του κόλπου αυτής (Κεστός  ήτο εγκώμιον ή όπως λέγανε παλιότερα το «ερωτικό γράμμα» που κάποιος   τις είχε στείλει). Αλλά ο Ερωτας έκλεψε από τα χέρια του Δία το σκήπτρον του και παρ’ ολίγον να αρπάξει και τον κεραυνόν. Αυτός είχε κλέψει και την Τρίαινα του Ποσειδώνα.  Δαιμόνιο λοιπόν παιδί ο έρωτας που μπορεί ακόμη και καράβια να κλέβει, όταν ο καπετάνιος τους ερωτευθεί κάποια στην ξηρά.]

 

4/ Διαγόρας ο Ρόδιος (πυγμάχος)

 

Ο Διαγόρας ητο  επιφανέστερος όλων των πυγμάχων της αρχαιότητος. Τραγουδισμένος από τους ποιητές, όπως ο Πίνδαρος που του χάρισε Ωδή  ,  οι συμπατριώτες του θέλησαν να του δώσουν θεική καταγωγή. Η μάνα  του , έλεγαν, βρέθηκε στην εξοχή και επειδή έκανε πολύ ζέστη κατέφυγε στο Ιερό του Ερμή. Εκεί την βρήκε κοιμισμένη ο θεός και τις έσπειρε τον Διαγόρα. Όμως αυτός  κατάγεται από βασιλικό γένος, καθότι ήτο εγγονός του βασιλιά  της Ιαλυσσού Δαμάγητου. Ητο  γιγαντόσωμος και ωραίος άνδρας ύψους τεσσάρων πηχών και πέντε δακτύλων( ήτοι 2,20 μ.)  και εντυπωσίαζε τους πάντες. Στο αγώνισμα της πυγμής είχε νικήσει στην 79 η Ολυμπιάδα(464 π. Χ ) δυό φορές στα Νέμεα, τέσσαρες στα Ισθμια, πολλές φορές στη Ρόδο, στην Αθήνα, στα Μέγαρα, στο Αργος κ. α  Τον έλεγαν «ευθυμάχα» διότι δεν έστρεφε ποτέ στα πλευρά ή κάτω , αγωνιζόμενος πάντα εμπρός και με τίμια μέσα. Το άγαλμα του στόλιζε την Αλτιν και δεξιά και αριστερά τούτου ήταν στημένα τα αγάλματα των υιών του, που ήσαν  επίσης λαμπροί Ολυμπιονίκες,  στην πυγμή ο Δαμάγητος και στο παγκράτιον ο Ακουσίλαος. Πιο πέρα ήτο επίσης στημένο το άγαλμα του τρίτου υιού του  Δωριέα, τρις Ολυμπιονίκης, οκτώ φορές Ισθμιονίκης, επτά φορές Νεμεονίκης, μια φορά Πυθιονίκης, όλες στο παγκράτιο. Λίγο πιο πέρα ήσαν στημένα και τα αγάλματα των εγγονών του, Ευκλή και Πεισιρόδου.  Στην 83 η Ολυμπιάδα(448 π. Χ) ο κήρυξ  φωνάζει: «Δαμάγητος ο Διαγόρου Ρόδιος νικά πυγμήν, Ακουσίλαος ο Διαγόρου Ρόδιος νικά πυγμήν . Ακουσίλαος ο Διαγόρου Ρόδιος νικά παγκτάτιον» Παίρνουν τα στεφάνια τους οι Δαμάγητος και Ακουσίλαος και τρέχουν να στεφανώσουν με αυτά τον πατέρα τους που παρακολουθούσε συγκινημένος. Οι γιοί του τον σηκώνουν στα χέρια, τα πλήθη επευφημούν «εύγε..εύγε, Ζήθι  Διαγόρα τρισόλβιε» (τρίσθεε)  Και τότε ένας Σπαρτιάτης του λέγει : “ πέθανε πιά Διαγόρα. Άλλο δεν σου μένει παρά να ανεβείς στον Ολυμπο» Και πράγματι ο ευτυχισμένος Διαγόρας έγειρε και πέθανε στην αγκαλιά των παιδιών του. Κι’ αν δεν ανέβηκε στον Ολυμπο έμεινε όμως αθάνατος. Η καρδιά του τον πρόδωσε στην πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του, μια ζωή που είχε πραγματοποιήσει όλα του τα όνειρα.

 

5/ Πολυδάμας ο Σκωτουσσαίος(παγκρατιστής)

 

Ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα της Θεσσαλίας ήτο ο πιο μεγαλόσωμος άνθρωπος της αρχαιότητος. Αυτός νίκησε στην 93 η Ολυμπιάδα(408 π. Χ) στο παγκράτιον , αλλά η φήμη του προήλθε από τους άθλους και τα κατορθώματα που είναι ισάξια με τους άθλους  Ηρακλή. Ενας από τους πολλούς άθλους του ήτο και η νίκη του πάνω σε ένα πελώριο λιοντάρι που το σκότωσε με τα χέρια του χωρίς κανένα όπλο στον Ολυμπο.

 Κάποτε άλλοτε   έπιασε έναν άγριο ταύρο από το πισινό πόδι και στην απεγνωσμένη προσπάθεια  να απελευθερωθεί το ζώο, έφυγε αφήνοντας στα χέρια του Πολυδάμα τις χηλές του. Μια άλλη φορά μονομάχησε κατά παράκληση του Δαρείου Ωχου με τρεις δυνατούς σωματοφύλακες του. Αυτοί μεν ήσαν οπλισμένο με ξίφη και σάρισσες ενώ ο Πολυδάμας μόνον με ρόπαλο και τους σκότωσε και τους τρεις. Όμως και του Πολυδάμα το τέλος ήτο  άδοξο, εξ αιτίας της μεγάλης δυνάμεως του. Τούτο συνέβη όταν μερικοί φίλοι διασκέδαζαν σε σπήλαιο , όταν έγινε σεισμός και άρχισε   να καταρρέει η οροφή  του. Οι άλλοι που έφυγαν γλύτωσαν, ενώ ο Πολυδάμας που θέλησε να κρατήσει την οροφή με τα χέρια του καταπλακώθηκε.

 

6/ Μελαγκόμας ο Κάριος (πυγμάχος)

 

Ο Μελαγκόμας από την  Καρία της Μικράς Ασίας θεωρείται ένας από τους πλέον φημισμένους πυγμάχους της αρχαιότητος. Η  ιδιαίτερη αξία του έγκειται στο γεγονός ότι πάντα νικούσε χωρίς ποτέ να τραυματισθεί ή να τραυματίσει τον αντίπαλο του. Πολύ παράξενο  για έναν αθλητή πυγμαχίας. Η τέχνη του δε έγκειτο στο να νικά τον αντίπαλο του πριν τον χτυπήσει, δηλαδή τον ανάγκαζε να παραδεχθεί την ήττα του   και να  αναγνωρίσει  την ανωτερότητα του. Προς τούτο ήτο τόσο δεινός πυγμάχος ώστε είχε με το μέρος του τους θεατές που τον επευφημούσαν  . Οι κινήσεις του ήσαν αέρινες και κουνούσε τα χέρια του μόνον για να προστατευθεί και όχι για να κτυπήσει. Είχε όμως πολύ μεγάλη αντοχή , ώστε εκούραζε τον αντίπαλο του και τον υποχρέωνε να χάσει την ψυχραιμία του, να εκνευρισθεί και να παραδοθεί. Πέτυχε την πρώτη του νίκη κατά την 206 Ολυμπιάδα το 45 μ. Χ και έκτοτε κέρδισε πολλές νίκες σε διάφορους αγώνες.

 

7/ Αστύλος ο Κροτωνιάτης(σταδιοδρόμος)

 

Ο Αστύλος από τον Κρότωνα αναδείχθηκε  τρεις  φορές ολυμπιονίκης, στην 73, 74, και 75 ην Ολυμπιάδες( 488 π. Χ. 484 π. Χ, και 480 π. Χ ) αλλά δεν είναι αυτό που τον ξεχώρισε από τους άλλους, όσο η κακή του μοίρα,  ώστε     ακόμα και  η πατρίδα του που τον τιμούσε τον τιμώρησε σκληρά.

Ο Παυσανίας γράφει: « Ο Αστύλος είχε κερδίσει σε τρεις κατά σειρά νίκες στην Ολυμπία στο στάδιο και στο δίαυλο . Επειδή στις δύο τελευταίες Ολυμπιάδες είχε δηλώσει ότι θα αγωνιζόταν σαν πολίτης των Συρακουσών , για να τιμήσει τον τύραννο Ιέρωνα, υιό του Δεινομένη,  οι Κροτωνιάτες τον τιμώρησαν με την απόφαση να μετατραπεί το σπίτι του σε δεσμωτήριο  και ακόμη να ριχτεί κάτω ο ανδριάντας του, που ήτο στημένος στην πόλη, έξω από το ιερό της Ηρας Λακινίας»

 

8/ Ηρόδωρος ο Μεγαρεύς (σαλπιγκτής)

 

Μπορούσαν κι’ άλλοι να διακριθούν στην Ολυμπία,  αν νικούσαν σε αγώνες, όπως λ. χ  οι ξακουστοί  κήρυκες, και οι σαλπιγκτές του ιπποδρόμου. Ενας τέτοιος φημισμένος σαλπιγκτής ήτο και ο Ηρόδωρος από τα Μέγαρα που συγκινούσε με την σάλπιγγα του τα πλήθη και τα άλογα. Ο Ηρόδωρος ήτο   άνδρας τεραστίων διαστάσεων , υπερβολικά υψηλός,   πολυφαγάς και κοιμόταν πάνω σε δορά λιονταριού. Λένε ότι έτρωγε επτά χοίνικες (7 κιλά) ψωμί και έπινε δύο χόες κρασί (6 λίτρα) Αυτός κέρδισε δέκα φορές , ήτοι επι 40 χρόνια στον αγώνα των σαλπιγκτών στην Ολυμπία. Την πρώτη του νίκη πέτυχε στην 113 Ολυμπιάδα(328 π. Χ)  Με τα σαλπίσματα του βοήθησε τον Δημήτριο τον Πολιορκητή να καταλάβει το Αργος.