ΟΙ  ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ  ΑΓΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΊΑ ΩΣ  ΣΗΜΕΡΟΝ

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 

 

 ΙΕΡΗ ΓΗ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ

 

 

Η Ολυμπία της Πελοποννήσου απο αρχαιοτάτων χρόνων απετέλεσε τον κοινό τόπο εορτασμού των Ολυμπιακών Αγώνων προς τιμήν του Ολυμπίου Διός.   Η εορτή αυτή εορτάζετο σε πάμπολλους τόπους της Ελλάδος με διαφορετικό  όνομα, όμως   επισημοτέρα   εθεωρείτο αυτή της Ολυμπίας .[Εγκυκλ. Ελευθερουδάκη, σελ.57 ]

 

 Αττικές Ολυμπιάδες

 

Στην Αθήνα απο της εποχής του Πινδάρου αναφέρονται” Ολύμπια ο εν Αθήναις Αγών”. Τούτον πιθανόν να ίδρευσεν ο Κύλων και έλαβεν την μεγίστη ακμή του

όταν ο Αδριανός επεράτωσε το Ολυμπιείον (αυτό που σήμερον ονομάζομε Στήλες του Ολυμπίου Διός έναντι του Ζαππείου) και ο αγών ούτος  ονομάσθη Ολύμπιος.  Από τότε άρχισαν και οι Αττικές Ολυμπιάδες, απο του έτους δηλαδή 131 μ.χ όπως αριθμείται στις σωζόμενες επιγραφές.

 

Ολυμπιακοί Αγώνες  στην Μακεδονία

 

Ολυμπιακοί Αγώνες εγέντο και στο Δίο της Μακεδονίας. Με ιδιαιτέρα λαμπρότητα διεξήγοντο αυτοί επί Φιλλίπου του Β! μετά την άλωση της Ολύνθου απο τους Μακεδόνας.  Απο ένα τόσο μεγάλο γεγονός για τον Ελληνισμό δεν μπορούσε να  μείνει ασυγκίνητο το γνησιότερο τέκνο του Ελληνισμού, ο βασιλεύς της Μακεδονίας, ο  Μέγας Αλέξανδρος. Αυτός λοιπόν  προσέδωσε νέαν αίγλη στους Αγώνες του Δίου προς τιμήν του προστάτου της πόλεως, Ολυμπίου Διός.  Επιπροσθέτως αυτός όρισεν την τέλεση Ολυμπιακών Αγώνων και στις Αιγαίς της Μακεδονίας, πλην όμως δεν πρόλαβε να τους εκτελέσει και γι’ αυτό  τους εγκαινίασεν ο Βασιλεύς Αρχέλαος δι επισήμων θυσιών προς τον Δία.

Ολυμπιακοί Αγώνες  σε άλλα μέρη

 

Ολυμπιακοί Αγώνες ετελούντο και στην Θεσσαλονίκη, αλλά και  σε  πολλές άλλες πόλεις της Ελλάδος ,όπως λ. χ στην Νεμέα(Νέμεια), στον Ισθμό της Κορίνθου(Ισθμια) ,στους Δελφούς(Πύθια) στην Τεγέα της Αρκαδίας , κ.ο.κ. Οι αγώνες των Δελφών ήσαν περισσότερο καλλιτεχνικοί αγώνες. 

 

Ολυμπιακοί Αγώνες στον Ελληνικό κόσμο

 

Αλλοι  μέρη  του Ελληνικού κόσμου όπου ετελούντο  Ολυμπιακοί Αγώνες ήσαν

  1/  Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,   πόλη   την οποία ίδρυσεν ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος και προόριζεν ως πρωτεύουσα του αχανούς βασιλείου του , δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορη μπρος στον  Πανελλήνιο αυτό θεσμό, τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

2/  Η Αντιόχεια της Συρίας , η οποία περιλαμβάνετο επίσης στο εκτεταμένο  Αλεξανδρινό κράτος . Ετελούντο στις Δάφνες όπου εγένετο η μεγαλειώδης πομπή του Αντιόχου του μεγαλοπρεπούς.

3/  Η Αττάλεια της Μικράς Ασίας, όπως διαπιστούται απο τα νομίσματα της εποχής.

4/  Η Δαμασκός της Συρίας , όπως εμφαίνεται εκ των γνωστών νομισμάτων της πόλεως αυτής, αλλά και εξ επιγραφών  που αναφέρονται στα Ολύμπια της Εφέσου, Κιζύκου, Μαγνησίας, Νικαίας, Ταρσούς, Θυατείρων Τράλλεων, Τύρου, Τάβας,  Αναβάρζου, Σίδης, Περγάμου κ. α

5/  Η Νεάπολη της Κάτω. Ιταλίας  της  Μεγάλης  Ελλάδος , όπως ωνομάζετο η Ελληνικοτάτη αυτή περιοχή.

 

 Ευάγγελος Ζάππας , οραματιστής των Ολυμπιακών Αγώνων

 

Ο εθνικός ευεργέτης Ευάγγελος Ζάππας επεδίωξε δια γενομένης δωρεάς του το 1859  ν’ αναβιώσει τον  πανάρχαιο  θεσμό των Ολυμπιακών Αγώνων , οι οποίοι ως γνωστόν   κατηργήθησαν  υπο  του Μ. Θεοδοσίου. Ετελέσθησαν δε τα έτη 1870 και 1875  αθλητικοί αγώνες στην αρχαία Ολυμπία,  όμως το Ελληνικό κράτος δεν έδειξε το ενδεδειγμένο ενδιαφέρον. Η σχηματισθείσα προς τούτο Επιτροπή “Επί των Ολυμπίων και των Κληροδοτημάτων” το 1865 προεδρευομένη υπό του εκάστοτε Υπουργού Εσωτερικών, ουδέν έπραξε για την συνέχιση και ενίσχυση του θεσμού, όπως τον ονειρεύθηκε ο   Ζάππας. Μετά απο αρκετά έτη αδρανείας της  επιτροπής, το 1932 απεφάσισε την εκ νέου τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων ανα τετραετίαν δια της οργανώσεως πανελληνίων βιομηχανικών , γεωργικών και κτηνοτροφικών εκθέσεων στους χώρους του  Ζαππείου μεγάρου των Αθηνών . Είναι προφανές ότι έλλειπε η πολιτική βούληση του νεοελληνικού κράτους για την αναβίωση των αγώνων και εισέβαλλε το εμποροβιομηχανικό πνεύμα στο θεσμό

.

Χώρος Αρχαίας Ολυμπίας

 

Είναι ο χώρος της αρχαίας Πισσάτιδος στην Ηλιδα ,στην κοιλάδα της οποίας ετελούντο ανά τετραετία οι περιφημότεροι πανελλήνιοι Ολυμπιακοί Αγώνες της αρχαιότητος.  Στον χώρο αυτό δεν υπήρχε οικισμός κατά την αρχαιότητα, οι δε πανηγυριστές των Ολυμπιακών αγώνων κατεσκήνωναν και διητώντο στον πέριξ χώρον.  Αξια να μνημονευθούν σε ιδιαίτερο κεφάλαιο είναι τα καλλιτεχνικά δημιουγήματα που στόλιζαν τον  περιωρισμένο τούτον χώρον της Ολυμπίας, ούτως ώστε να  περιλαμβάνει τα πολυτιμότερα δημιουργήματα της Ελληνικής Τέχνης . Η αξία δε των καλλιτεχνικών τούτων θησαυρών   έγκειται στο γεγονός ότι αυτά αντιπροσωπεύουν όλους τους ρυθμούς και συμπυκνώνουν την  Τέχνη όλων των Ελληνίδων πόλεων και εποχών, τουτέστιν ολοκλήρου του πεπολιτισμένου τότε   κόσμου.  Υπήρχον ναοί, βωμοί, θησαυροί, αγάλματα θεών ανδριάνδες νικητών και αναθήματα εκ χαλκού και μαρμάρου κ.ο.κ  και  επροστατεύοντο απο  το απαραβίαστο του ιερού χώρου. Να σημειωθεί ότι εκτός απο τους  δημόσιους θησαυρούς εφυλάσσοντο και ιδιωτικοί  θησαυροί, καθώς και χρήματα, έγγραφα και επιγραφές . Κατά την  εποχήν του Πλινίου του πρεσβυτέρου ίσταντο ακόμη  στην Ολυμπία   3.000 ανδριάντες.

 

Το Ιερόν Αλσος και Αλτεως

 

Ητο ο   χώρος τελέσεως των Αγώνων, καρδιά δε του ιερού άλσους ήτο η Αλτις, η οποία απετελείτο απο τετράπλευρον περιβαλλόμενον υπό τοίχου , έχον μήκος 200 μ.  και πλάτος 175 μ . 

Η Αλτις περιεβάλλετο απο τα εξής  μέρη:

1/ Προς βορράν περιορίζετο υπό χαμηλών λόφων,   ο κυριότερος εκ των οποίων ήτο ο Κρόνιος λόφος , διότι επ αυτού υπήρχε παλαιότερον  το ιερόν του Κρόνου.  Ο ναός αυτός επροβάλλετο προς Νότον και εθάμπωνε τους επισκέπτας με την μεγαλοπρέπεια του. [Στις υπωρείες του Κρονίου λόφου είχαν κατασκευάσει κρηπίδες που ανέβαιναν στην κορυφή του  λόφου. Εκεί κατά την εαρινήν Ισημερίαν του Ελαφηβολιώνος(μηνός Μαρτίου)  θυσίαζον στα Ιερά και άλλων Θεών, ήτοι της Ολυμπίας Ειλειθυίας, του Σωσιπόλιδος και άλλων. Εξ αυτών συνάγωμεν την φροντίδα του κόσμου εκείνου  για τις εγκύους και γενικώς την μητρότητα. Επίσης τιμούσαν  και τον πολιούχο θεό της πόλεως, κάτι που μεταβιβάσθηκε στην νέα  ξενόφερτη  θρησκεία μας. Αντίθετα σήμερον ρωτούμε πριν ενοικιάσουμε σπίτι αν έχουν παιδιά και σε θετική απάντηση αρνούμεθα την ενοικίασιν]

2/ Προς Νότον το ιερόν άλσος εκτείνετο μέχρι του Αλφειού π.

3/ Προς Δυσμάς υπήρχαν τα αθλητικά οικήματα (γυμνάσιον, παλαίστρα, Λεωνίδαιον κ.α) τα οποία έφθαναν πέραν του τοίχου έως τον παραπόταμο Κλαδαίον (Κλαδέον), ο οποίος εδώ συνενούται με τον Αλφειόν ποταμόν 

4/ Τέλος προς Ανατολάς εκείθεν του τοίχου και αμέσως πέραν της Αλτεως έκειτο ο Ιππόδρομος και το στάδιον, όπου ετελούντο οι αγώνες.

Αυτήν την εικόνα είχε το Ιερόν Αλσος της Ολυμπίας έως τα τέλη του Δ’ αιώνα μ.Χ,  οπότε απηγορεύθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες και τα πάντα παρημελήθηκαν και κατεστράφησαν, όσα  είχον απομείνει όρθια είτε απο τους σεισμούς , είτε απο την καταστροφική μανία των Χριστιανών.  Αποτέλεσμα της εγκαταλείψεως των ερειπίων ήτο η βαθμιαία επίχωση τους απο φερτές ύλες λόγω των πλημμυρών των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου,  έτσι ώστε με την πάροδο του χρόνου

να χαθούν τελείως τα ίχνη τους

 

Αρχαιολογικές Ανασκαφές

 

Παχύ στρώμα άμμου 3-5 μ  σκέπασε  τα ερείπια  των αρχαίων αριστουργημάτων, εκ των οποίων προεξείχον μόνον ορισμένα Ρωμαικά εκ πλίνθων απομεινάρια. Αυτή την εικόνα παρουσίαζε η Ολυμπία έως το 1829, οπότε μιά Γαλλική επιστημονική αποστολή  δι’ ανασκαφών απεκάλυψε μικρόν μέρος των θεμελίων του ναού του Διός  και ορισμένα τεμμάχια των μετοπών , τα οποία σήμερον ευρίσκονται εκτεθειμένα στο Μουσείο του Λούβρου.

 

Ερνέστος Κούρτιους

 

Συστηματική όμως και πλήρης ανασκαφή έγινε απο την Γερμανική κυβέρνηση με επικεφαλής τον αρχαιολόγο καθηγητή Ερνέστο Κούρτιους  απο το Σεπτέμβριο του 1875 μέχρι το Μάρτιο του 1881. Η ανασκαφή αυτή έφερε  απο κάθε άποψη θαυμάσια αποτελέσματα. Τότε  απεκαλύφθησαν τα μεγαλύτερα αριστουργήματα στον κόσμο, τα αγάλματα του Ερμή του Πραξιτέλους και της Νίκης του Παιωνίου, καθώς και τα αετώματα του ναού του Ολυμπίου Διός, τα οποία  είναι μεταξύ των ωραιοτέρων έργων της Κλασσικής αρχαιότητος. Τα πορίσματα αυτής της ανασκαφής αναφορικά με τις επιγραφές και την αρχιτεκτονική υπήρξαν σημαντικά. Τότε ήλθεν στο φως πλείστο υλικό και εγένετο  ανεύρεση των θεμελίων.

 

Οπτή Πλίνθος της Μυκηναικής Εποχής

 

Η πρώτη προιστορική μαρτυρία είναι μιά οπτή πλίνθος Μυκηναικής εποχής  που εμφανίζει ένα ιδεόγραμμα ενωμένο με μιά γραπτή λέξη.  [Τούτο κατετέθη στο Διεθνές Συνέδριο  για τους Ολυμπιακούς αγώνες που έλαβε χώρα στην Ολυμπία στις 3/9/91.] Το ιδεόγραμμα αυτό σημαίνει “10 άνδρες(ή άνθρωποι)” Η λέξη διαβάζεται “U-RA-PI-JA-JO”  Επειδή στην Μυκηναική γραφή δεν γίνεται διάκριση μεταξύ του R( ρ) και  L(λ) και αποδίδεται με τα ίδια γράμματα οι συλλαβές RU  και  LU  γι’ αυτό η λέξη διαβάζεται ως U-LU-PI-JA-JO που σημαίνει “Ολυμπία”[DREES LUNWIG : DER URSPRUNG DER OLYMPISCHEN SPIELE, S 43, 1974]  Ετσι έχουμε την φράση “10 άνδρες απο την Ολυμπία” , μιά θαυμάσια έκφραση  και μιά γραπτή μαρτυρία που ήλθε να   επιβεβαιώσει ότι η Ολυμπία είναι τουλάχιστον προιστορική πόλη και αθλητικός θεσμός. Ηδη το όνομα Ολυμπία είναι μιά μικρή λάμψη μέσα στο σκοτάδι της  Αδηλης Εποχής(προιστορίας), όπου ως τώρα είχαμε σωρεία προιστορικών μύθων δοσμένων απο την Ελληνική Αρχαιολογία, αλλά καμιά  αρχαιολογική μαρτυρία. Επομένως τώρα   αναγκάζει τους ειδικούς της αρχαιολογίας, γλωσσολογίας, γραμματολογίας και ιστορίας να στρέψουν την έρευνα τους προς την Ολυμπία για να εμβαθύνουν τον ιστορικό ορίζοντα στα αθλητικά δρώμενα στο χώρο  της Ολυμπίας και σε άλλους αθλητικούς χώρους του αρχαίου κόσμου. Παρ’ όλο που η Ελληνική Προιστορική Αρχαιολογία βρίσκεται σκοπίμως στα σπάργανα, ίσως για να  μην αποκαλυφθεί όλο το βάθος της Ελληνικής Προιστορίας που ξεκινά  εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια  χρόνια πριν, όπου δειλά - δειλά έρχονται στο φως ολοένα και πιό νέα στοιχεία, όπως αυτό του “οπτού Μυκηναικού πλίνθου”. Κάτι τέτοια ευρήματα μπορούν να ανατρέψουν τις εδραιομένες δογματικές απόψεις  των αρχαιολόγων, που θέλουν οι Ολυμπιακοί ν’αρχίζουν το 776 π.χ. 

Ολα συμφωνούν ότι οι γηγενείς   κάτοικοι της περιοχής με τα ονόματα Αιγαίοι , Πελασγοί, Μυκηναίοι, Μίνωες και μετά Ελληνες που κατοικούσαν στο ευρύτερο χώρο πέριξ του Αιγαίου εδώ και εκατομμύρια  χρόνια- όπως αποδεικνύουν οι  πρόσφατες ανθρωπολογικές ανασκαφές   υπο τον Αρη Πουλιανό( άνθρωποο της Τρίγλιας, των Πετραλώνων κλπ) είχε δημιουργήσει πολιτισμό και θεσμούς, μέσα στους οποίους εντάσσεται και ο αθλητισμός και άρα και οι Ολυμπιακοί αγώνες. Επομένως δεν πρέπει να αρκεσθούν οι ειδικοί στην ανάλυση των μύθων, που κι’ αυτοί  αποτελούν  βιωμένη ιστορία, αλλά πρέπει πρέπει  να προχωρήσουν στην αρχαιολγική έρευνα εις βάθος για ν’ αποκαλύψουν την προιστορική Ολυμπία. Αυτός ο πρωτοελληνικός πολιτισμός -και όχι προελληνικό- είναι το νήμα της Αριάδνης που θα μας οδηγήσει στο σπήλαιο της  Αδήλου Εποχής  και θα την ενώσει με την Κλασσική Εποχή. Ευτυχώς που η Ελληνική γη φιλοξενεί φιλόστοργα τους διαδοχικούς πολιτισμούς (Αιγαιατικό-Κυκλαδικό, Μυκηναικό, Κρητομινωικό ,  Κλασσικό  και Ελληνιστικό )που θέλησαν να τους εξαφανίσουν μισέλληνες και απολίτιστοι   στο όνομα κάποιου ξενόφερτου θεού , ώστε να μην υπάρχει μέτρον σύγκρισης της παραφροσύνης και εγκληματικότητος τους.

 

Ο Ναός του Ολυμπίου Διός

 

Το κέντρον της Αλτεως αποτελεί ο ναός του Διός, τον οποίον οικοδόμησαν οι Ηλείοι κατά τον Ε!  π. Χ αιώνα . Αρχιτέκτων του ναού αναφέρεται ο Λίβων Ηλείος.  Πρόκειται για έναν περίπτερο ναό δωρικού ρυθμού εκ πώρου , φέρων  13 κίονες επί των μακρών πλευρών και 6 κίονες επι των βραχειών. Το μήκος του στυλοβάτου είναι 64,12 μ. Το δε πλάτος 27,66 μ. Εντός του Ναού  ίστατο το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός, έργον του Φειδίου. Β.Α του ναού ευρέθη η βάση του βωμού του Διός, έχουσα σχήμα ελλειψοειδές.

 

Περί του Διός

 

Ο Ζευς  συμβολίζει το “ζην” ή  το “ζέω”> ξεύγνυμι , εξ ου και ζεύσις, ή του δεύω  = βρέχω,  Δευς και βοιωτικώς Ζευς. Ελέγετο και Ζαν,  Δαν,  Ζας  και  Ζης. Βλέπομεν λοιπόν ότι όλα έχουν να κάμουν με την ζωήν.  Δεν είναι τυχαίον ότι ο Ζευς αλληγορείται με το “Παν” και τον Ηλιον, τον αιθέρα και άλλα   φυσικά , μεταφυσικά και ηθικά  πράγματα.  Φυσικώς έχει να κάμει με την Πρώτην Υλην, εκ της οποίας παρήχθησαν τα πάντα, και δια τούτο είπον αυτόν πατέρα Θεών τε και θνητών τε, επειδή μόνον αυτός εγέννησεν θνητά και αθάνατα τέκνα, ενώ όλοι οι άλλοι είτε μόνον θνητά είτε μόνον αθάνατα. Επίσης αλληγορείται και προς τον αιθέρα, την λεπτοτάτην και πυρώδη ουσίαν του αέρος. Δια τούτο έλαβεν σύζυγο την αδελφήν αυτού Ηρα, η οποία αλληγορείται εις τον αέρα. Υπό το πρίσμα της συγχρόνου Κβαντομηχανικής ο Ζεύς συμβολίζει το πλάσμα, ήτοι  την εν δυνάμει ενέργεια του  κενού  σύμπαντος.  Διά τούτο ήτο κύριος των αστραπών, βροντών , κεραυνών, της βροχής  και λοιπών φαινομένων. Αλληγορείται και εις τον Ηλιον και αυτή η αλληγορία εξηγεί θαυμασιώτατα την χρυσήν σειράν του Ομήρου,  ότι εν γενικαίς γραμμαίς εγνώριζον το Ηλιοκεντρικό σύστημα, το οποίον εδίδασκον ,  οι Πυθαγόρας, Αρίσταρχος, Κλεάνθης   Φρυξ, Φιλόλαος, Αναξαγόρας και Πλάτων, είκοσι περίπου αιώνες πριν απο τον  κλεπταποδόχο Κοπέρνικο.

Ζευς και Ηρα είναι οι δύο πρωταρχικές αρχές, η στατική και η δυναμική.  Η στατική θεωρείται γνωστική, μορφοποιητική. Η δυναμική αρχή χαρακτηρίζεται απο την κίνηση, την ενέργεια και την ακτινοβολία.  Ορθώς λοιπόν ο Ζευς αντιπροσώπευε τον Νόμο, την Ενότητα, το Δίκαιο και την Λογική Τάξη του σύμπαντος. Και ενώ οι  Ερμητιστές φιλόσοφοι της Κοσμογονίας υποστηρίζουν ότι η γνώση εξελίσσει τον άνθρωπο και διατυπώνουν επιστημονικές προτάσεις παραδεκτές ακόμη και σήμερον,  οι “θεολόγοι” της “Γενέσεως”  ομιλούν περί “προπατορικού αμαρτήματος”  και ότι ο άνθρωπος ημάρτησε διότι εγεύθη τον καρπόν “της Γνώσεως του Καλού και του Κακού” κ.ο.κ  Δηλαδή αν έμενον ξύλα απελέκητα θα πήγαιναν στον παράδεισο; Κατά τους Ελληνες “αυτό που θεοποιεί την ψυχή είναι η γνώσις” και πίστευον ότι “η ψυχή δεν είναι δημιούργημα, είναι καθαυτή η θεία ουσία”.

 

Το Ιερόν του Πέλοπος

 

 Προς δυσμάς δε τούτου  και βόρεια του ναού κείται το Πελόπειον, ή ιερόν του Πέλοπος, όστις ελατρεύετο  μεγάλως στην  Ολυμπία.  Υπήρξε κι’ αυτός   Ολυμπιονίκης και  ενίκησεν στον αγώνα  του βασιλέως  Οινομάου,  γενόμενος διάδοχος αυτού και βασιλεύς της Πισσάτιδος.  Το Πελόπειον έχει σχήμα ακανονίστου πενταπλεύρου, Βορείως δε αυτού σώζονται ερείπια μεγάλου βωμού, ίσως του αρχαιοτάτου της Ολυμπίας , ανήκοντος απο κοινού εις την Ηραν και τον Δία.

 

Ο Ναός της Ηρας

 

Ο ναός της Ηρας, το Ηραίον όπως ονομάζεται, κείται βορείως και πλησίον του βωμού εις τας υπωρείας του Κρονίου. Δυτικώς του Ηραίου οικοδομήθηκε μετά την μάχη της Χαιρωνείας απο τον Φίλιππο το 336 π. Χ, το κυκλοτερές Φιλιππείον, περιβαλλόμενον απο 18 ιωνικούς κίονες και περιέχον στο εσωτερικό του τους χρυσελεφάντινους ανδριάντες του Αμύντα, Φιλίππου Β! και του Αλεξάνδρου του Μεγάλου, τους οποίους εποίησεν ο Λεοχάρης . Επίσης περιέχει αγάλματα της Ευρυδίκης και της Ολυμπιάδος. Βορείως του Φιλιππείου και ΒΔ του Ηραίου  κείνται τα θεμέλια του Πρυτανείου. Ο Ηρώδης ο Αττικός κατεσκεύασεν υδραγωγείο μεταφέρων το νερό απο τον Αλφειό ποταμό  στην Ολυμπία. Την δεξαμενή δε που βρίσκεται πλησίον του Ηραίου στις υπώρειες του Κρονίου, διεκόσμισεν με ωραίες εξέδρες  με αγάλματα των οικογενειών των Αντωνίνων και  Ηρώδη του Αττικού.

 

Περί της Ηρας

 

Η Ηρα ήτο μία απο τις 12 θεότητες του Ολύμπου, κόρη του Κρόνου και της Ρέας, αδελφή και σύζυγος του Δία, βασίλισσα του ουρανού, προστάτιδα του συζυγικού βίου και του γάμου. Ητο πρόθυμη και στοργική αρωγός της γυναίκας στις δύσκολες στιγμές της ζωής της. Μιά τέτοια πανάρχαιη θεότητα, που είχε κόρη την Ειλειθυία, προστάτιδα των τοκετών, δεν ήτο δυνατόν να μην έχει εξέχουσα θέση στον Ελληνικό κόσμο και μάλιστα στην Ολυμπία, όπου οι νέοι βλαστοί  αγωνίζοντο για την νίκη και την αρετή. Είναι τόση η προσήλωση της στην ιερότητα της γυναίκας, ως μητέρας και τροφού,  ώστε δεν διστάζει να θυλάσει η ίδια τα παιδιά αντιζήλων της, όπως τον Ερμή,  τον Διόνυσο και τον Ηρακλή. Η παράδοση αναφέρει ότι όταν θύλαζε τον Ηρακλή χύθηκε απο τους μαστούς της γάλα στον ουρανό και απο αυτό σχηματίσθηκε ο Γαλαξίας. Οπως ο Δίας έτσι και εκείνη έχει θεικές ιδιότητες και είναι  πανίσχυρη φυσικά σε μικρότερο βαθμό .  . Πιστή και αφοσιωμένη σύζυγος, υποφέρει πολύ απο τα ερωτικά παραστρατήματα του Διός και οι διάφοροι μύθοι την παρουσιάζουν ζηλότυπη και εκδικητική, μάλλον αντιπαθητική, γιατί φαίνεται να μην κάνει άλλη δουλειά απο το να καταδιώκει και να βασανίζει τις θνητές ερωμένες του Δία και τα νόθα παιδιά τους. Παρ’ όλα αυτά οι αρχαίοι την θεωρούσαν ως την σοβαρότερη θεά του Ολύμπου και την τιμούσαν σε όλες τις γιορτές.  Ιδιαίτερα ετιμάτο στα Ολύμπια μαζί με τον συζυγο της Δία, διότι είχε όλα τα προτερήματα και ελαττώματα της γυναικείας φύσης.

.

Μητρώον

 

Προς ανατολάς  και βορείως του βωμού του Διός ευρίσκοντο οι βάσεις του Μητρώου, δηλαδή του ναού της μητρός των θεών. Ηδη επι Παυσανίου δεν εσώζετο πλέον το άγαλμα της θεάς. Ο ναός αυτός ήτο μικρός δωρικός περίπτερος 6 : 11 κιόνων και οικοδομήθηκε πιθανώς στις αρχές του Δ !  π. Χ αιώνος.

 

Οι Θησαυροί των Πόλεων

 

Οι θησαυροί των πόλεων ευρίσκονται στις κατωφέρειες  του Κρονίου και βορείως της Αλτεως και  εκτείνονται κατά σειράν. Μέσα σ’αυτά τα μικρά οικήματα εφυλάσσοντο μικρά αναθήματα των πόλεων. Όπως λ.χ τιμητικά όπλα, δίσκοι κλπ. Μόνον 12  εξ αυτών σώζονται σήμερον είτε τα θεμέλια , είτε τα ερείπια, όπως λ.χ των Συκιωνίων, των Μεγαρέων και της Γέλας(Κ. Ιταλίας) Κάτω απο το άνδηρον των θησαυρών ευρίσκεται σειρά βάσεων επι των οποίων ίσταντο οι λεγόμενοι Ζάνες  .  Αυτοί ήσαν χάλκινα αγάλματα του Διός κατασκευαζόμενα απο εκείνους που  υπέπιπτον σε παραβάσεις  των κανόνων των αγωνισμάτων, ως ένδειξη χρηματικής ποινής.  Προς ανατολάς ευρίσκεται η θολωτή είσοδος απο την οποίαν περνούσαν οι Ελλανοδίκες και οι αθλητές στο στάδιον.  Το στάδιον απεκαλύφθη μόνον κατά το μικρότερο μέρος. Για τους θεατές είχε τεχνικά αναχώματα στις  τρεις πλευρές, ενώ  η τετάρτη(βορεία)  αποτελείτο απο τις φυσικές υπώρειες του Κρονίου. Στο στάδιον μπορεί και σήμερον ο επισκέπτης να ιδεί τους τοίχους     της αφετηρίας και του τέρματος , μεταξύ των οποίων η αποσταση είναι 192,27 μ. Το μήκος τούτο εκαλείτο  κατά την αρχαιότητα στάδιον , διαιρούμενον σε 600 ολυμπιακούς πόδες(ισοδυνάμους προς 0,3205 μ) και ήτο εν εκ των αρχαιοτέρων μέτρων μήκους.

 

Στοά της Ηχούς

 

Νοτίως του σταδίου ευρίσκεται ο τόπος του Ιπποδρόμου, όστις έχει καταστραφεί παντελώς απο τις φερτές ύλες του Αλφειού. Η Αλτις  ετελείωνε προς ανατολάς σε μεγάλη στοά, την λεγομένη Στοά της Ηχούς , έχουσα μήκος 100 μ.   Εκτίσθη επι Μακεδονικής εποχής επί της θέσεως άλλης  παλιοτέρας στοάς  και διακοσμείται έμπροσθεν προς τα δυτικά με μιά μεγάλη σειρά αναθημάτων ή αγαλμάτων, εκ των οποίων σώζονται μόνον οι βάσεις. Η στοά συνδέεται προς νότον με διάφορους ρωμαικούς τοίχους, οι οποίοι ανήκουν ως επι το πλείστον σε οικοδομήματα ιδρυθέντα  υπό του  Νέρωνος. 

 

Το Βουλευτήριον

 

Μεταξύ τούτων και του Βουλευτηρίου εκτείνετο προς δυσμάς ο νότιος τοίχος της Αλτεως, εις τον οποίον σε μεταγενέστερους χρόνους κατεσκευάσθη μεγάλη θριαμβευτική πύλη. Το Βουλευτήριο συνίστατο εκ μικρού τετραπλεύρου μεσαίου κτιρίου και δύο πτερύγων. Στο μεσαίο χώρο συνεδρίαζε η βουλή και ορκίζοντο οι αθλητές προ του αγάλματος του Ορκίου Διός τον όρκον των. Νοτίως του Βουλευτηρίου ανεκαλύφθη στοά περιβαλλομένη εκ τριών μερών υπο διπλής σειράς κιόνων, των εξωτερικών μεν δωρικών και των εσωτερικων Κορινθιακών. Στον δυτικό τοίχο της Αλτεως, πλησίον της Ν.Δ γωνίας, υπήρχεν η επίσημος πύλη, εκ της οποίας εισήρχοντο εις την Αλτιν οι πομπές.

 

Λεωνiδαίον

 

Εξωθεν και παρά την ΝΔ. γωνία κείνται τα θεμέλια του Λεωνιδαίου .  Τούτο ήτο μεγάλο κτίριο κατασκευασθέν απο κάποιον Νάξιο ονόματι Λεωνίδη κατά το β’ ήμισυ του Δ! π.χ αιώνα, όπως φαίνεται απο ανευρεθείσα επιγραφήν.  Τούτο μετεβλήθη εντελώς στην Ρωμαική εποχή και χρησιμοποιήθηκε έκτοτε για την διαμονή των Ρωμαίων τοποτηρηρητών. 

 

Η Βεβήλωση της Ελληνικής Θρησκείας

 

Δεν ήτο δυνατόν η εβραιογενής κοσμική θρησκεία του Χριστιανισμού,  η οποία εισέβαλε και επεβλήθη δογματικά και δια των όπλων σε όλο τον Ελληνικό κόσμο να μην βεβηλώσει την ιερή γη της Ολυμπίας . Προς βοράν, αλλά δυτικά του τοίχου της Αλτεως, ευρέθη βυζαντινός ναός κατασκευασθείς επί  αρχαίου κτίσματος, το οποίον ορισμένοι θεωρούν ως αίθουσαν των ιερέων, ενώ άλλοι ως εργαστήριον του Φειδίου. Το προς βοράν συνεχές οικοδόμημα φαίνεται ότι ήτο ο θεηκολεών , δηλαδή η κατοικία των ιερέων. Προς  δυσμάς ίστατο ξύλινον ηρώον μετά βωμού. Προς βοράν συνεχίζει η παλαίστρα ,περιβαλλομένη υπό στάς δωρικών κιόνων και πάλιν προς βοράν ταύτης το μέγα γυμναστήριον, αμέσως συνεχόμενον μετά της παλαίστρας δια στοάς, φέρον δε και επι της ανατολικής πλευράς στοάν μήκους 210,51 μ  ήτις  εχρησίμευε σε περίπτωση κακοκαιρίας ως στάδιον. Στο γυμναστήριον  ,το οποίον εξετείνετο επι έν πλέον στάδιον(ήτοι 192,27μ) εγυμνάζοντο προ των αγώνων  οι προκριθέντες αθλητές ,υπό την επιτήρηση των Ελλανοδικών .

 

Το Μουσείο της Ολυμπίας

 

Πέραν του Κλαδέου π. βρίσκεται σήμερον το νέον Μουσείο, το οποίον έγινε δαπάναις του μεγάλου ευεργέτου Ανδρέα Συγγρού και περιέχει τα ανευρεθέντα απο τις ανασκαφές αντικείμενα τέχνης και κειμήλια. Εδώ λόγου χάριν βρίσκονται τα αετώματα του ναού του Ολυμπίου Διός, εκ των οποίων το μεν ανατολικόν παριστά τους αγώνες της αρματοδορμίας του Πέλοπς και του Οινομάου, το δε δυτικόν την μάχη των Λαπιθών και Κενταύρων, η Νίκη του Παιωνίου, οι μετόπες του ναού του Διός, τα πολλά χαλκώματα. Τέλος δε το ωραιότερον όλων, ο Ερμής του Πραξιτέλους, ο οποίος βρέθηκε στο Ηραίον.

 

Πέλοψ  ο ανακαινιστής των Ολυμπιακών Αγώνων

 

Πυκνή ομίχλη καλύπτει την ιστορία των δύο αυτών προσώπων.  Η Ολυμπία χρονολογείται απο της προιστορικής εποχής . Πολύ πριν απο την ίδρυση των πολιτειών της Ηλιδος και Πισσάτιδος υπήρχε κέντρον λατρείας μεταξύ του Ηραίου και του βωμού που κείται πλησίον.  Εκεί ελατρεύετο η Ρέα και ο Κρόνος, την λατρεία των οποίων εισήγαγον  εις τον ιερόν τούτον χώρον , κατά την άποψη του καθηγητού Δέρπφαιλντ, οι Καύκωνες, οι οποίοι και επι Ομήρου(ΙΔ αιών π.χ) και μετέπειτα κατώκουν στην Τριφυλία.  Η τόσο ένδοξη απο το παρελθόν επαρχία της Τριφυλίας σήμερον έχει περιπέσει σε αφάνεια, λόγω της εγκαταλείψεως της τόσο απο  το Αθηναικό κράτος, όσο και απο τους δραστήριους κατοίκους της, οι οποίοι έφυγαν διωγμένοι, λόγω της ανασφάλειας και της ανεργείας, απο την πατρίδα τους για να εγκατασταθούν στις νέες πατρίδες τους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.  Μετά απο αυτήν τηνσύντομη παρέκβαση επιστρέφουμε στην προιστορία της περιοχής. Εχουμε σε άλλο κεφάλαιο αναφερθεί στους Ιδαίους Δακτύλους και στον Ηρακλή, οι οποίοι κατά την  παράδοση  ίδρυσαν τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Παυσανίας διηγείται ότι εκ Κρήτης ήλθον στην Ολυμπία οι Ιδαίοι Δάκτυλοι , εκ των οποίων ο μεγαλυτερος ονομάζετο  Ηρακλής, ο ιδρυτής των αγώνων. Βασιλεύς των Καυκώνων ήτο ο Οινομάος που είχε τα ανάκτορα του στην Πίσα, και ο οποίος ήτο το σπουδαιότερο πρόσωπον στην ιστορία των αγώνων, διότι προσεκάλει  τους μνηστήρες της θυγατρός του Ιπποδάμειας εις αγώνα αρματοδρομίας, και εφόνευε όσους αποτύγχαναν να τον νικήσουν.  Τελος όμως προσεκάλεσε και τον Αχαιόν εκ Βορείου Ελλάδος Πέλοπα να συναγωνισθούν στην αρματοδρομία δύο ίππων. Εν προκειμένω για να μην παρεισφρύσουν οι γνωστές    παραχαράξεις εκ μέρους των αμαθών ή  κακοθελητών αναφέρουμε ότι οι αρχαιότατοι αυτοί κάτοικοι της Πελοποννήσου  Αχαιοί ζούσαν και στην Βόρειο Ελλάδα. Ωστόσο απο πουθενά δεν προκύπτει ότι οι Αχαιοί ήσαν προέλληνες και  όχι  Ελληνες.   Σύμφωνα με   μιά  θεωρία και οι Αχαιοί είχαν  λατρευτικό τους κέντρον τον Ολύμπο και κατήλθαν απο την Βόρειο Ελλάδα προς νότον. Αδιάψευστη περί τούτου μαρτυρία είναι η πόλη του Αργους Ορεστικού, αλλά και της Αιανής Κοζάνης, όπου ευρέθησαν θησαυροί του Μυκηναικού πολιτισμού.  Επομένως ο Οινόμαος δεν ήτο ούτε εκ Φρυγίας, ούτε εκ Λυδίας, αλλά καθαρόαιμος Ελλην που  απελάμβανε στο όμαιμον, ομόδοξον και ομόγλωσσον της Ελληνικής φυλής. Μετά   την λαμπρή νίκη του Οινομάου επί του βασιλέως της Πίσης Πέλοπος , ο τελευταίος  του έδωσε την χείρα  της κόρης του Ιπποδάμειας και   ο Οινόμαος τον  διεδέχθη   στο βασίλειο της Πίσης.  Στο Ηραίον ανεκαλύφθησαν απο τον Δέπφαιλντ πολλά μικρά άρματα εκ πηλού ή ορειχάλκου, συρόμενα απο δύο ίππους και οδηγουμενα απο έναν αρματιλάτη, σαν αυτό που ηγωνίσθησαν οι Πέλοψ και Οινόμαος. Επίσης ευρέθησαν μικροί τρίποδες, προφανώς είναι  τα βραβεία των αρματηλατών ,τα οποία ανήκουν στην ΙΓ χιλιετία π.χ,  τρανή απόδειξη  ότι ψεύδονται όλοι όσοι εκ των συγχρόνων παραχαρακτών ορίζουν σαν ημερομηνία ενάρξεως των Ολυμπιακών αγώνων το 776 π.χ Αλλά και ο (337)      μαρτυρεί  ότι την επιμέλεια  του ιερού της Ολυμπίας  είχον οι Αχαιοί, κατόπιν οι Επειοί και κατόπιν  την παρέλαβον οι Αιτωλοί, εξεδιώξαντες τους Επειούς.

 

Η Πελοποννησιακή Αμφικτυονία

 

Υπήρχεν ανταγωνισμός μεταξύ των Ηλείων και Πισατών επί της Ολυμπίας και της τελέσεως των αγώνων και τούτο εμφαίνεται   απο το συνεργείο υφάνσεως του πέπλου της Ηρας, το οποίον ύφαινον δέκα εξ γυναίκες , αντιπρόσωποι οκτώ πόλεων της Ηλιδος και οκτώ της Πισάτιδος.  Εξ άλλου η Ολυμπία ήτο κεντρον Αμφικτυονίας των πόλεων της Δυτικής ακτής της Πελοποννήσου. Η συμμαχία αυτή δεν μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητη την Σπάρτη, η οποία  πέτυχε την σύναψη ειρήνης μετά της ¨Ηλιδος, προκειμένου να  αντισταθμίσει την ισχύ της της Πελοποννησιακής Αμφικτυονίας.

 

Ο Δίσκος της Ολυμπίας

 

Στο Ηραίο εφυλάσσετο ορειχάλκινος δίσκος, φέρων τον κανονισμό των εορτών καιώς και το όνομα του Λυκούργου δίπλα στο όνομα του Ιφίτου, βασιλέως της Ηλιδος. Ο δίσκος αυτός  επιβεβαιώνει  την σύναψη συμμαχίας της Σπάρτης μετά της Ηλιδος , η οποία εστρέφετο κατά της αντιπάλου της Ηλιδος Πίσας. Επίσης καταμαρτυρεί και το ψευδέστατο της χρονολογίας ενάρξεως των Ολυμπιακών αγώνων το 776 π.χ, ενώ όλα πείθουν ότι οι αγώνες ετελούντο εκεί απο τους προιστορικούς   χρόνους. Πάντως γνωρίζουμε ότι η 28 η Ολυμπιάδα εορτάσθηκε υπό του βασιλέως του Αργους Φείδωνος παρουσία και των Πισατών, ενώ εξ αυτών απεκλείσθησαν οι Σπαρτιάτες και οι Ηλείοι.  Η διελκυσντίδα όμως Ηλιδος και Πίσας συνεχίζεται και οσοι αγώνες  διεξήχθησαν υπό της Ηλιδος διεγράφησαν απο τον κατάλογο των Ολυμπιάδων ως “Ανολυμπιάδες”, επειδή δεν είχον τον απαιτούμενο νομικό χαρακτήρα.  Η μακροχρόνια αντιπαράθεση των δύο πόλεων τελείωσε με την καταστροφή της Πίσας υπό των ηνωμένων δυνάμεων της Σπάρτης και της Ηλιδος προ του 572 π.χ. Εκτοτε η Πίσα και άπασα η Τριφυλία ετέθησαν υπό την επικυριαρχίαν της Ηλιδος και οι Ηλείοι κατείχον με κοινή συναίνεση των Ελληνίδων πόλεων  τον ιερόν τόπον της Ολυμπίας και την διοίκηση των εν αυτή  αγώνων, αναγκασθέντες να παραχωρήσουν πλέον του ημίσεως της χώρας των στους Σπαρτιάτες το 400 π.χ  και να υποστούν ήτταν απο τους Αρκάδες μέσα στην Αλτι της Ολυμπίας το 364 π. Χ

 

Φίλιππος και Ολυμπία

 

Το 338 ο βασιλιάς της Μεκεδονίας Φίλιππος ο Β! Προέβη στην ίδρυση του Φιλιππείου της Ολυμπίας. Τα πράγματα του Ελληνισμού είχαν αλλάξει

Καλλωπισμός της Ελλάδος

Οποιος δεν ανέγνωσε τον Παυσανία, τον αληθέστερον μάρτυρα και αυτόπτην εκείνου του  του αμιμήτου και εξαισίου κάλλωπισμού της Ολυμπίας δεν μπορεί να πάρει την παραμικράν ιδέαν της φιλοκαλίας και φιλοτεχνίας των Ελλήνων.[Η Ελλάς ήτο όλη επιμελώς φιλοτεχνημένη που τίποτα δεν ζήλευε από τους κήπους  της Βαβυλώνος. Αλλού υπήρχε βωμός, αλλού Αλσος, αλλού τόπος Ιερός , αλλού κρήνη και παντού μνημεία περίτεχνα , αγάλματα και ανδριάντες και στήλες και Ναοί όλα περιποιημένα, καθαρά και καλωπισμένα Ελληνικώς. Και αν δεν πιστεύομεν τον Παυσανία μπορούμε να προσφύγουμε στον Κικέρωνα, ο οποίος γράφει ότι «εις την Ελλάδα, εις κάθε βήμα ευρίσκεις πράγμα αξιοθέατον. Βαβαίσοι Ελλάς !  πούσοι ταύτα ; τις σε κατεσπάραξε ; Τις σε απεστέρησε τα έργα των τέκνων σου ;  Τις σε κατέστησεν ερημίαν ; Ο Νέρων ήρπασε πρώτος έργα τέχνης από τους Δελφούς και από την Ολυμπία , μεταξύ δε των άλλων και τον Ανδριάντα του Οδυσσέως Οι καλλωπισμοί και  όμως  και η μεγαλοπρέπεια των αφιερωμάτων  ήτο ανυπέρβλητη εις το Μαντείον των Δελφών , αλλά και στην Ηλιδα του Ολυμπίου Διός προς τιμήν των Ολυμπιακών Αγώνων  κα την κοινήν σύνοδον των Ελλήνων.   Τοιούτους καλλωπισμούς είχαν και οι αποικίες των Ελλήνων παντού. Η Ιταλία, Σαρδηνία, Σικελία, Κυρήνη, Ιωνία, και Αιολίς μέχρι της Ηρακλείας του Πόντου. Επειδή έργον των Ελλήνων ήτο πρώτιστον και πάτριον, να καταδιώκουν και εξολοθρεύουν την αγριότητα και βαρβαρότητα. Αφιέρωναν δε τινές και τα εργαλεία αυτών , όταν δεν ηδύναντο να μεταχειρισθούν αυτά πλέον, όπως ο Κίνυρις ο Αλιεύς το δίκτυον εις τας Νύμφας.]